سیدمحمد امین زاده - استادیار حقوق خصوصی موسسه آموزش عالی طلوع مهر، قم، ایران
مجید رضایی دوانی - استادیار دانشگاه مفید، قم، ایران

مفهوم حقوق شهروندی علی رغم قدمتی که در تمدن­های بشری داشته، از اصطلاحات جدیدی است که گستره وسیعی از حوزه­های زندگی افراد را در بر می­گیرد. در حوزه اقتصادی رعایت حقوق شهروندی ضامن سلامت و کارایی فعالیت ها است؛ یکی از بارزترین فعالیت های اقتصادی، معاملات اوراق بهادار است که در بورس و فرابورس واقع می­ شود. در این مقاله برآنیم تا پس از بررسی مبانی مکتبی حقوق شهروندی در بازارهای مالی به این سئوال پاسخ دهیم که آیا مقررات ناظر بر بازار سرمایه، مطلوبیت کافی را در حراست از حقوق شهروندی سرمایه ­گذاران در معاملات اوراق بهادار دارند برای پاسخ به این سوال مصادیق حقوق شهروندی در معاملات اوراق بهادار را تبیین نموده و نقش سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان رکن ناظر بازار سرمایه در تعیین ضمانت اجرای آن را موردارزیابی قرار داده­ایم. شفافیت اطلاعات شرکت ها، بهره مندی از بازار منصفانه، کارا و شفاف، پیشگیری از وقوع تخلفات و جرائم، رسیدگی تخصصی به شکایات و دعاوی حقوقی از جمله مصادیق حقوق شهروندی در معاملات اوراق بهادار است که نقض آن حسب مورد می­تواند منجربه مسئولیت مدنی، انضباطی و کیفری گردد. سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بازار سرمایه، با ایجاد ساختارهای لازم، سعی در فراهم نمودن بستر لازم جهت رعایت حقوق شهروندی برای سرمایه­گذاران نموده است. به نظر می­رسد علی رغم تلاش های صورت گرفته، اشکالات و نواقصی وجود دارد که دستیابی به حقوق شهروندی را با مخاطراتی مواجه کرده که بازنگری در مقررات مربوطه را ضروری ساخته است.

حقوق شهروندی, سازمان بورس و اوراق بهادار, افشاء اطلاعات, معاملات اوراق بهادار, شفافیت اطلاعات. طبقه بندی JEL: K22, K40