حسن مجیدی - دانشیار دانشگاه امام صادق علیه السلام
مهدی امیدی - دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه امام صادق علیه السلام

پژوهش حاضر، به دنبال بررسی تطبیقی الگوی عدالت بین دو جریان فکری نوصدرایی و جماعت گرایی با تمرکز بر آرای شهید مرتضی مطهری و مایکل والزر است. برای دستیابی به الگوی عدالت از دیدگاه این دو متفکر، سه معرفت فلسفی (شامل معرفت شناسی، انسان شناسی و هستی شناسی)، پارادایمی و علمی (شامل نظریه و مدل) در نظر گرفته شده و داده ها گردآوری و با استفاده از روش تطبیقی، تحلیل شده است. بنابراین پس از تبیین معرفت فلسفی و پارادایمی جریان های فکری نوصدرائیان و جماعت گرایان، نظریه و مدل عدالت زیربنا-روبنا ی شهید مطهری با برابری پیچیده ی والزر در محورهای تلقی از مفهوم عدالت ، ادراک اعتباریات از عدالت ، نسبی گرایی در عدالت ، تکثرگرایی در اصول عدالت و رابطه ی حقوق فرد و جامعه در اجرای عدالت بررسی و مقایسه شد. یافته های این تحقیق نشان می دهد باوجود اشتراکات دو متفکر در اهمیت دادن به جامعه و اجتماع در تلقی از مواهب اجتماعی و اصول توزیع آن، شهید مطهری حقوق جامعه را نسبت به حقوق افراد مقدم می داند و با نسبی گرایی و تکثرگرایی حداکثری در مواهب و اصول توزیع موافق نیست. وی همچنین برخلاف رویکرد والزر معتقد به وجود برخی از ادراکات جهان شمول و ثابت در عدالت است. از طرف دیگر والزر با احصای حوزه های جزئی یازده گانه از عدالت (عضویت، امنیت و رفاه، پول و کالا، منصب، کار سخت، اوقات فراغت، آموزش، خویشاوندی و عشق، تشخیص و رسمیت، فیض الهی و قدرت سیاسی)، به حفظ استقلال هر حوزه از سلطه و انحصار تاکید دارد؛ اما شهید مطهری با بیان سه حوزه ی کلی از عدالت (عدل الهی، عدالت فردی و عدالت اجتماعی) قائل به وجود رابطه ی همه جانبه ی تاثیر میان آن ها در ساختاری است که عدل الهی زیربنای عدالت بشری و عدالت فردی زیربنای عدالت اجتماعی است.

عدالت, الگوی عدالت, نوصدرائیان, شهید مطهری, جماعت گرایان, مایکل والزر