وحید شاهنده - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران
علی ملکی - دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا دانشگاه خوارزمی

خوراک انسان موضوع بسیاری از مسائل فقهی است. ذبح حیوانات، یکی از مهم ترین مسائل در این زمینه است که شرایط و مقررات خاصی بر این مسئله حکم فرما است. مسئله­ حلیت یا حرمت ذبیحه اهل کتاب، از دیرباز محل بحث فقیهان بوده است. در این باره، محل اختلاف این است که آیا حلیت ذبیحه، مشروط به مسلمان بودن ذبح کننده است، یا در صورتی هم که ذبح توسط اهل کتاب صورت گیرد، گوشت حیوان ذبح شده حلال است فقیهان امامیه و اهل سنت در مواجهه با این مسئله، به دو دسته تقسیم شده اند: اندکی از فقیهان امامیه و غالب فقیهان اهل سنت به حلیت گوشت حیوان ذبح شده توسط اهل کتاب معتقدند و غالب فقیهان امامیه، ذبیحه اهل کتاب را حرام می دانند. قائلان به حرمت ذبیحه اهل کتاب، از میان ادله نقلی به آیاتی اشاره کرده ­اند که مسلمانان را منع می­ کند از خوردن آنچه نام خداوند بر آن برده نشده است و نیز به روایاتی استناد می کنند که ذبیحه اهل کتاب را حرام می­ دانند. آنها روایاتی را که بر حلیت دلالت دارند، بر تقیه حمل، و بر حکم حرمت ادعای اجماع کرده اند. موافقان حلیت نیز به آیه پنجم سوره مائده استناد کرده ­اند، همچنین آنها به روایاتی تمسک کرده ­اند که به طور صریح یا ضمنی به حلیت ذبیحه اهل کتاب اشاره دارند. آنها ادعای اجماع را باطل اعلام کرده و روایاتی را که از تناول ذبیحه اهل کتاب منع کرده­ اند، بر کراهت حمل می کنند. در این مقاله با بررسی ادله مذاهب خمسه پیرامون ذبیحه اهل کتاب، حکم این مسئله بررسی شده است.

حلیت, حرمت, ذبیحه, اهل کتاب, مذاهب فقهی اسلامی