محسن فرزین - استادیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه یاسوج

نواحی وسیعی از قاره های بدون یخ کره زمین تحت سیطره کارست در سنگ های کربناته قرار دارد و تقریبا 20-25 درصد از جمعیت جهان عمدتا یا کاملا با آبخوان کارستی وابسته اند. حوضه های کارستی از مهم ترین حوزه های آبخیز کشور قلمدلاد می شوند که علاوه بر تامین منابع آب قابل توجه سطحی به شکل چشمه و زیرزمینی به صورت آبخوان مخاطراتی را نیز به همراه دارد. ماهیت کارست به گونه ای است که همواره خطرپذیری زیادی در ارتباط باهر گونه فعالیت انسانی که با آن سروکار داشته باشد را به دنبال دارد. به طور کلی، مهم ترین چالش ها و خطرات طبیعی محتمل در یک حوزه آبخیز کارستی شامل فروچاله ها، آلودگی آبخوان و سیل خیزی می شود. آبخیزداری با رویکرد سیستمی، راهکارهایی را به منظور کنترل یاتعدیل مخاطرات حوضه های کارستی ارائه می دهد. امروزه، نیاز فراوان به آب و اهمیت خطر آلودگی آن و ایجاد فروچاله ها در برخی نقاط، درک و شناخت بهتر آبخوان های کارستی به منظور مدیریت دقیق منابع آب را اجتناب ناپذیر کرده است. از طرف دیگر سیلاب های گاها مخربی که می توند خسارت فراوانی را به همراه داشته باشد نیز از مهم ترین مخاطرات حوضه های کارستی است. آبخیزداری یا مدیریت سیستمی حوزه آبخیز، می تواند به خوبی اجزاء یک سیستم کارست را شناخته و با درک فرآیندهای عملکردی ان، بهترین راهکار مدیریتی و کاربردی را به منظور بهره برداری و توسعه پایدار در حوزه های حساس و آسیب پذیر کارستی ارائه دهد. این نوشتار بر اهمیت نواحی کارستی ومدیریت ویژه حوضه های انحلالی تاکید می کند.

فروچاله آسیب پذیری آبخوان، سیل خیزی، کارست