جمال مصفایی - استادیار، دکترای آبخیزداری، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات ، آموزش ترویج کشاورزی، تهران، ایران
محمودرضا طباطبایی - استادیار، دکترای آبخیزداری، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات ، آموزش ترویج کشاورزی، تهران، ایران
امین صالح پورجم - استادیار، دکترای آبخیزداری، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات ، آموزش ترویج کشاورزی، تهران، ایران

منابع طبیعی کشور با مشکلات و تهدیدات جدی نظیر تغییرات اقلیم، خشکسالی ها، کمبود آب، آلودگی ها آب، خاک، هوا، فرسایش شدید خاک، بیابان زایی، میراث تبعات تغییرات مدیریت اراضی همچون جنگل تراشی ها، تخریب مراتع، اقدامات کشاورزی نامناسب و غیر اصولی و توسعه ناپایدار ربرو است. آگاهی از شکلات حوضه، اصولی ترین گام در اجرای طرح های مدیریتی آبخیز و دستیابی به اهداف مدیریت جامع حوزه های آبخیز است. هدف از این پژوهش بررسی مسائل و مشکلات حوضه گرگان رود و همچنین تحلیل علت و معلولی آن ها برای تعیین راهبردهای اصلی مدیریتی است. لذا ابتدا مسائل حوضه مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، پرسش از کاشناسان و نیز مراجعه به منطقه شناسایی شد. سپس برای تحلیل علت و معلولی آن ها و ارائه راهبردهای مدیریتی مناسبی از چارچوب DPSIR استفاده شد. نتایج حاکی از شناسایی تعداد 10 وضعیت نامناسب محیط زیستی S، 25 فشار P، 4 نیروی محرک D، 13اثر I و 28 پاسخ مدیریتی R است. نتیجه کلی اینکه رویکرد DPSIR با تحلیل علت و معلولی، تامین کننده زیر ساخت فکری مناسب و پیش نیاز ورود به مقوله دوین برنامه عملیاتی حوضه بر اساس سر فصل های حاصل از رویکرد پاسخ ساز خویش است.

پرسشنامه خبرگان، درخت مشکلات ، مدیریت جامع حوزه آبخیز، DPSIR