سید حمید مصباح - مربی پژوهشی، کارشناسی ارشد آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس،
سید آهنگ کوثر - استاد پژوهش، دکتری فیزیک خاک، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارسی

تخریب پهنه ی آبخیزها، وقوع سیلاب های ویرانگر، خشک شدن آبگیرهای طبیعی، هجوم ریزگردها و... پیامدلهای هند دهه بی توجهی به ابتدایی ترین آموزه ی بوم شناسی، هم زیستی با طبیعت ، است. خشک شدن دریاچه ی ارومیه، هجوم ریزگردها به غرب کشور و شور شدن آبگیر سد گتوند در حد شوری دریاهای آزاد، سه نمونه بارز آنها است. برای مهار کردن سیل رودخانه خشک شیراز، سد تنگ سرخ در محدوده ی کلان شهری با جمعیت حدود 2 میلیون نفر بر سازند گچساران، و در نزدیکی گسل فعال سبزه پوشان، پیشنهاد شده است. حوزه ی آبخیز این سد یکی از منابع اصلی تغذیه کننده ی تالاب مهارلو در شرق شیراز است. نزدیکی میل بنای سد به گسل ها و خطر شکست آن، احتمال انفجار و تخریب مصنوعی سد، آبگریزی شدید، بالا آمدلن سطح سفره آب زیرزمینی در اراضی مسکونی شیراز، کاهش قابل توجه آب ورودی به تالاب مهارلو و تبدیل آن به منشاء جدید ریزگرد، پر شدن مخزن سد در مدلتی کوتاه به دلیل رسوبدهی فراوان اراضی حوضه و عدم توجیه اقتصادی، مهم ترین دلایل غیر منطقی بودن ساختن این سد است. بر اساس ارزیابی انجام شده در حوضه مجاور سد حوزه ی آبخیز گلستان شیراز روش های مدیریتی، زیستی و سازهای آبخیزداری سازگار با محیط زیست وجود دارند کح برای مهار کردنسیل گزینه هائی مناسب تر را برای دستیابی به اهداف برپائی سد تنگ سرخ در دسترس می گذارند. بر اساس بررسی های انجام سده با اصلاح کاربری اراضی، از سال 1385 و نیز با هشیاری آبخیزنشینان، نه تنها از روانآب برای تولید بادام، انگور و انجیر دیم بهره وری گردیده، بلکه به میزان چمشگیری از سد سیل کاسته شده است. پیام ما این است. چنانچه زور گوئی بر منطق فائق آید، سد تنگ سرخ به افعی چنبره زده ای ماند که برای حمله آماده است.

آبخیزداری، سیل، سد، شیراز، تنگ سرخ