محدودیت های اندازه گیری عامل فرسایش پذیری K در معادله USLE در خاک های رسی و بهبود محاسبه آن مطالعه موردی: بخشی از حوزه آبخیز طالقان

در شرایط طبیعی تحت بارندگی در خاک های رسی درصد ذرات 02 / 0 تا 1 / 0 میلی متر خیلی کمتر از آن مقداری است که با تعیین بافت خاک مشخص می شود، زیرا در هنگام بارندگی خاکدانه ها کاملا پخشیده نمی شوند و مقداری از این ذرات به صور خاکدانه بادی می مانند. بنابراین در این خاک ها، توزیع اندازه ذرات که یکی از مهم ترین خصوصیات خاک مورد استفاده برای برآورد فرسایش پذیری است و تحت عنوان پارامتر M شناخته شده، میتواند یک منبع خطای بزرگ در محاسبه عامل فرسایش پذیری باشد. علاوه بر این، در این رابطه، چگالی خاکدانه های مرطوب که نقش بسیار مهمی در میزان انتقال رسوب و سهولت جدا شدن ذرات خاک دارد، در نظر گرفته نشده است با در نظر گرفت این محدودیت ها، در این تحقیق بر اساس سرعت خیس شدن خاکدانه ها و مکانیسم فروپاسی طبیعی آنها روش جدیدی برای تعیین توزیع اندازه ذرات خاک های رسی در بخشی از حوزه آبخیز طالبان، به وسعت 3200 هکتار و عمدلتا دارای سنگ بستر مارنی، ارائظ سود که منجر به تولید سه عامل فرسایش پذیری تحت عناوین K-Fw مکانیسم خیس شدن سریع خاکدانه ها ، K-Sw مکانیسم خیس شدن آهسته خاکدانه ها و K-Ws مکانیسم خیس شدن خاکدانه ها به همراه انرژی مکانیکی شده است نتایج نشان داد که میانگین عامل فرسایش پذیری K ، K-Fw ، K-Sw و K-Ws در خاک های مورد مطالعه به ترتیب 018 / 0 ، 056 / 0 ، 021 / 0 و 029 / 0 تن هکتار ساعت بر هکتار مگاژو میلیمتر است یک ارتباط منطقی و معنی داری بین سه عامل جدید فرسایش پذیری و شاخص های پایداری خاکدانه ها وجود دارد که در مطالعات زیادی وجود این رابطه نیز گزارش شده است، در صورتی که عامل فرسایش پذیری K ارتباط معنی داری با شاخص های پایداری خاکدانه ها ندارد. این یافته ها از یک طرف نشان دهنده مناسب نبودن عامل فرسایش پذیری K در خاک های رسی است و از طرف دیگر عامل فرسایش پذیری نیز باید با لحاظ کردن مکانیسم های طبیعی فروپاسی خاکدانه ها محاسبه شود.

Keywords:

فرسایش پذیری خاک , پایداری خاکدانه ها , توزیع اندازه ذرات , خاک ها رسی , حوزه آبخیز طالبان