لیلا اسدی - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
عبدالمجید طالب تاش - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

چکیدهشیخ طوسی در تفسیر التبیان مباحث عقلی-کلامی را بیان کرده و از اساتید بزرگی چون سید مرتضی و شیخ مفید در این زمینه بهره برده و از عقل گرایی مکتب کلامی بغداد تاثیر گرفته است. لذا مباحث کلامی شیعه در تفسیر التبیان بسیار برجسته و نمایان است. تاثیر این گرایش بر مفسران بعد از شیخ طوسی، علی الخصوص طبرسی غیر قابل انکار است. انعکاس مباحث کلامی و شیوه برخورد شیخ طوسی با آنها در تفسیر مجمع البیان مشهود است. با توجه به خصوصیات عصری قرن های پنجم و ششم که در آن مناقشات و احتجاجات کلامی به اوج خود رسیده بود این دو مفسر در صدد پاسخگویی به این شبهه ها برآمدند. در این پژوهش میزان تاثیرپذیری طبرسی از شیخ طوسی و برخی از مفسران و محدثان پیش از وی و روش آنها برای دفاع از مبانی کلام شیعه مورد بررسی قرار گرفته است. شیوه شیخ طوسی و طبرسی در این زمینه یکسان است و ایشان با استناد به آیات قرآن، روایات، مباحث لغوی و ادبی و استدلال های عقلی به پاسخگویی به این مناقشات پرداختند

تفسیر التبیان, تفسیر مجمع البیان, مناقشات کلامی