سید یعقوب موسوی - دانشیار برنامه ریزی شهری دانشگاه الزهرا
سحر صفری - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه الزهرا

 تعلق به محله نمایانگر احساس ذهنی مثبت افراد نسبت به محله مسکونی در شهر است. ادامه پیوند محله ای نوعی تعهد برای ساکنان نسبت به محیط سکونت و تمایل آن ها به حفظ رابطه با آن در طول زمان و در مراحل مختلف زندگی را موجب می شود. تعلق به مکان و پیامدهای فقدان آن در دهه های اخیر تبدیل به یکی از موضوعات مهم در حوزه مطالعات شهری شده است. پژوهش حاضر درصدد است تاثیر رشد شهرگرایی بر واقعیت احساس تعلق محله ای را مورد بررسی قرار دهد. در این مسیر مقوله و موضوع شهرگرایی با تاکید بر نظریه لوئیس ورث و نظریه های مکتب شیکاگو ونیز مفهوم و مقوله احساس تعلق محله ای با استفاده از نظریه های حس تعلق به اجتماع محله ای مک میلان و چاویس، هویت مکان رلف و رائولز و نظریه سیستمیک کاساردا و جانویتز مورد استفاده قرار گرفته اند. احساس تعلق محله ای به عنوان متغیر وابسته شامل ابعاد عینی، ذهنی، شناختی و احساسی می باشد. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش از میان مناطق 22 گانه شهرداری شهر تهران، مناطق 2، 13 و 20 تعریف شده اند که چهار محله از محله های هر منطقه به صورت تصادفی و سپس بلوک هایی از این محله ها تعیین و نمونه مورد نظر به صورت تصادفی انتخاب گردید. روش اصلی تحقیق در این بررسی از نوع پیمایش بوده است. با استفاده از تکنیک پرسشنامه، داده ها در سطح توزیع جمعیت آماری 391 نفر در رده سنی 20 سال به بالا گردآوری شده است. درنهایت اطلاعات به دست آمده با استفاده از روش تحلیل ضرایب همبستگی، آزمون آنالیز واریانس و تحلیل رگرسیون چند متغیره مورد بررسی قرار گرفته اند. برخی از مهم ترین نتایج به دست آمده از همبستگی میان متغیرها حاکی از آن است که بین سبک زندگی شهری، گرایش به روابط گسترده در شهر و دلبستگی به مکان شهری بااحساس تعلق محله ای، همبستگی منفی و معنادار، وجود دارد. به علاوه نتایج نشان می دهد که بین طول مدت اقامت و نوع مالکیت منزل مسکونی بااحساس تعلق محله ای همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. ضمنا رابطه معناداری میان متغیرهای زمینه ای سن و میزان درآمد افراد مورد مطالعه بااحساس تعلق آنان به محل زندگی شان به دست آمده است.  

شهرگرایی, احساس تعلق به محله, حس مکان, اجتماع محله ای