مرتضی گرزین - دانشجوی دکتری، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
فرشید قادری فر - دانشیار، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
سید اسماعیل رضوی - استادیار، گروه گیاهپزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

به منظور بررسی اثر محلول پاشی قارچ کش های مختلف بر کیفیت بذر سویا آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1395 انجام شد. عامل اصلی شامل دو تاریخ کاشت بهاره (28 اردیبهشت) و تابستانه (10 تیر) و عامل فرعی شامل محلول پاشی با قارچ کش های مختلف از قبیل بنومیل، مانکوزب، پروپیکونازول، تیوفانات متیل، کاربندازیم و شاهد در دو مرحله رشدی R3 و R6 بود. برای ارزیابی کیفیت محموله های بذری تولیدی از آزمون های جوانه زنی، تسریع پیری، هدایت الکتریکی و سلامت بذر استفاده شد. در این تحقیق دو قارچ آلترناریا و فوزاریوم در محموله های بذری مشاهده شد. میزان شیوع فوزاریوم در کلیه تیمارها بسیار پایین (کمتر از هفت درصد) بود. بنابراین، سلامت بذر بیشتر تحت تاثیر آلترناریا قرار داشت. درصد بذرهای سالم در کشت بهاره 48/21 درصد بیشتر از کشت تابستانه بود. همه قارچ کش های مورد استفاده (به ویژه پروپیکونازول و تیوفانات متیل) سلامت، قابلیت جوانه زنی و قدرت بذر را در مقایسه با تیمار شاهد به طور معنی داری افزایش دادند. کشت تابستانه با وجود آلودگی های قارچی بیشتر، به دلیل برخورد مراحل نمو بذر (R5-R8) با دماهای پایین تر دارای جوانه زنی و بنیه بذر بیشتری در مقایسه با بذرهای حاصل از کشت بهاره بودند. درواقع، دما عامل مهمتری در تعیین قابلیت جوانه زنی و بنیه بذر در مقایسه با عوامل بیماری زا بود. بنابراین، برای دست یابی به حداکثر کیفیت بذر، بهتر است از کشت تابستانه همراه با کاربرد قارچ کش های مناسب از جمله پروپیکونازول و تیوفانات متیل در دو مرحله R3 و R6، استفاده شود.

آلترناریا, دما, رطوبت نسبی, فوزاریوم, کیفیت بذر