عباس طوسی - استادیار حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبائی
جواد کاشانی - حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبائی

اجاره از مهم ترین روابط حقوقی است که به دلیل ابعاد اقتصادی و اجتماعی از دغدغه­های اصلی مقامات سیاسی هر کشوری است. در ایران از زمان قانون گذاری نوین چگونگی تنظیم روابط استیجاری دارای فراز و نشیب هایی بوده است. قانون مدنی را می­توان نقطه آغازین این تنظیم دانست که مبتنی بر آزادی اراده (عرضه و تقاضا) بوده است. به تدریج با وقوع برخی تحولات اجاره به یکی از قراردادهای پر چالش تبدیل گردید به نحوی که قانون گذاران، خود را مجاز به دخالت در روابط استیجاری ­دانستند. مشاهده قوانین اجاره روند مداخله­گرایانه را اثبات می­کند. بعد از انقلاب اسلامی روند مذکور به تدریج متوقف گردیده، با تصویب قانون 1376 به سمت نقطه آغازین خود (قانون مدنی) بازگشت نمود. این بازگشت همسو با ایده کارایی بازار است. مقاله حاضر مداخلات یادشده را بر اساس ایده کارایی بازار بررسی می کند، گفتار اول قوانین ناظر بر اجاره را از منظر مداخله­گرایی مرور می کند و گفتار دوم با به کارگیری نظریه اقتصادی، مواردی را تحت عنوان شکست بازار مطرح نموده و نشان می دهد که قوانین مداخله­جویانه اجاره را نمی توان از باب شکست بازار توجیه نمود.  

کارایی بازار, شکست بازار, انحصار, کالای عمومی, عدم تقارن اطلاعات, عوارض بیرونی, مداخله قانونی