محمدرضا کریم - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی ، دانشگاه پیام نور تهران
حسین صبوری - دانشیار تولید گیاهان ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی ، دانشگاه گنبد
احمدرضا دادرس - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی(ایستگاه زتحقیقات زیتون طارم)، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی. استان زنجان،

شناسایی مکان­های کنترل­کننده صفات کمی به ویژه در وضعیت تنش از موضوع­های مهم حوزه به نژادی است. پژوهش حاضر در راستایی شناسایی نشانگر­های مولکولی که ارتباط معنی­داری با صفات مرتبط در برنج با استفاده از  نشانگر ISSR و 59 ژنوتیپ برنج و 21 صفت زراعی در شرایط غرقاب و تنش خشکی انجام شد. ژنوتیپ­های مورد بررسی براساس  نشانگر­های بین ریزماهواره­ای در مجموع 144 باند با میانگین 4/14  باند به ازای هر جایگاه نشانگری ایجاد نمود و از 144 باند تشکیل شده 17/69 درصد از باند­ها چندشکل بودند. بیشترین محتوای اطلاعات چند شکل(PIC) را آغازگر ISSR-7 با 49/0 و آغازگرهایی ISSR-2، ISSR-8، ISSR-9 و ISSR-10 با 47/0 کمترین مقدار PIC را به خود اختصاص دادند. تجزیه ارتباط با استفاده از ماتریس ساختار جمعیت و با مدل­های آماری GLM و MLM با استفاده از نرم افزار TASSEL  برای 21 متغیر انجام شد. مدل MLM   توانست در شرایط نرمال 96 نشانگر و در شرایط تنش خشکی 80 نشانگر معنی­دار را مرتبط با 21 صفت مورد بررسی در سطح احتمال پنج درصد شناسایی نماید. مطابق نتایج تجزیه ارتباط در شرایط نرمال بالاترین ضریب تبین (در مدل MLM) مربوط به آلل ISSR7-2 به میزان 27/29 درصد و در شرایط تنش خشکی بالاترین ضریب تبین (در مدل GLM) مربوط به آلل ISSR1-6 به مقدار 77/22 درصد بود. با توجه به نتایج، پیش بینی می­شود استفاده از نشانگرهای ISSR ردیابی شده در این پژوهش درصورت تایید و پس از اختصاصی شدن، با اطمینان زیادی در برنامه­های انتخاب به کمک نشانگر امکان پذیر باشد.

تجزیه ارتباط, برنج, تنش خشکی, ISSR, TASSEL