محمد افشارشاندیز - پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران
حسن رهنما - پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
حسین آذرنیوند - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، گروه بیوتکنولوژی کشاورزی و منابع طبیعی

گلرنگ یکی از گیاهان روغنی و سازگاریافته به شرایط سخت ایران است. ارقام زراعی زیاد و متنوعی از این گیاه در کشور وجود دارد. ارقام گلرنگ محتوای اسید چرب امگا6 بالایی دارند که نشاندهنده وجود مسیرهای پیشرفته ساخت اسیدهای چرب غیراشباع با زنجیره نسبتا بلند در این گیاه است. به همین دلیل است که این گیاه گزینه مناسبی برای مهندسی مسیرهای مختلف سنتز اسیدهای چرب زنجیره بلند شناخته میشود. کشت بافت پیش نیاز انجام مهندسی ژنتیک (متابولیت) در گیاهان است. بدین منظور در این تحقیق شرایط بهینه کشت بافت رقم گلمهر گلرنگ انجام شد. برای این منظور پاسخ به ساقهزایی سه ریزنمونه ریشه، محور زیرلپه و لپه بر روی محیط MS غنیشده با غلظتهای مختلف TDZ/NAA و Zeatin/NAA بررسی شد. سپس تیمارهای پرزایی (Multiplication) و طویلسازی ساقههای بازاشده اعمال و در نهایت تیمارهای مختلف ریشهزایی نوساقهها بررسی شد. بیشترین باززاییهای مشاهده شده 8/28%، 15/25 و 53/24% به ترتیب برای تیمارهای محور زیر لپه(TDZ=0.5,NAA=0)، ریشه (TDZ=0.5,NAA=2) و لپه (TDZ=0.5,NAA=2) بدست آمد. همچنین تیمار هورمونی BA(0.5mg/L)+Thiamin-HCl (4mg/L) توانست باعث پرزایی در ریزنمونههای باززا شده شود. به منظور افزایش باززایی ریزنمونههایی که کالوس داده بودند، تیمار هورمونی BA(1mg/L) + NAA (1mg/L) اعمال شد که این تیمار تاثیر معنیداری در باززایی ریزنمونههای کالوس داده نداشت. در این تحقیق نیز ریشهدهی نوساقهها با تیمارهای هورمونی مختلف با فراوانی کمتر از چهار درصد بدست آمد.

باززایی, کالوس زایی, کشت بافت, گلرنگ