مریم رضایی - دانشجوی دکتری رشته مطالعات برنامه درسی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران.
پرستو بلمانه - کارشناس ارشد مطالعات برنامه درسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران، ایران.
غلامعلی احمدی - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران.

هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب های علوم اجتماعی پایه سوم و چهارم دوره ابتدایی بر اساس مولفه های رویکرد زمینه محور است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، تحلیل محتوا است. جامعه آماری این پژوهش کتاب های علوم اجتماعی دوره ابتدایی در سال تحصیلی 94-93 است. حجم نمونه این پژوهش شامل کتاب های علوم اجتماعی پایه سوم و چهارم دوره ابتدایی است. ابزار جمع آوری داده ها در این تحقیق فرم تحلیل محتوا است که این فرم با توجه به مولفه های رویکرد زمینه محور تهیه شده است. به منظور تعیین روایی ابزار تحقیق از دیدگاه صاحب نظران و متخصصان تعلیم و تربیت استفاده گردید. پایایی ابزار تحقیق با استفاده از فرمول هولستی 90/0 محاسبه گردید. برای تحلیل محتوای کتاب های علوم اجتماعی پایه های سوم و چهارم ابتدایی از یک فرم کدگذاری شده استفاده گردید، در مرحله اول واحدهای فعال و غیرفعال کتاب های علوم اجتماعی دو پایه مشخص گردید، در مرحله دوم واحدهای غیرفعال حذف گردید و در مرحله بعد واحدهای فعال بر مبنای مولفه های رویکرد زمینه محور کدگذاری شدند و در مرحله بعد داده های حاصل از یافته های تحقیق با استفاده از آمار توصیفی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که در هر دو کتاب به رویکرد زمینه محور به طور متوسط توجه شده است. در هر دو کتاب مورد تحلیل به مولفه های رویکرد زمینه محور به طور نامتعادل توجه شده است. در هر دو کتاب به مولفه های یادگیری معنادار، کسب شایستگی علمی، ایجاد موقعیت های حل مسئله بیشتر از سایر مولفه ها توجه شده است و به مولفه های درگیر شدن دانش آموزان در کارهای گروهی و فراهم ساختن زمینه پرورش استدلال علمی بسیار کم توجه شده است.

تحلیل محتوا, رویکرد زمینه محور, علوم اجتماعی, دوره ابتدایی