مهدی سبحانی نژاد - دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شاهد
نجمه احمدابادی ارانی - دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه پیام نور تهران
حسن نجفی - دانشجوی دکتری مطالعات برنامه درسی دانشگاه علامه طباطبایی
علی عبداله یار - دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شاهد

پژوهش حاضر با استفاده از دو روش تحلیل مفهومی و استنتاجی به دنبال ارائه تبیینی نو از مولفه های برنامه درسی پنهان با تاکید بر پدیدارشناسی ون منن است تا بتواند سهمی در افزایش دانش در حوزه معرفتی مذکور داشته باشد. نتایج نشان می دهد؛ برنامه درسی پنهان شامل یادگیری های غیر ملموس، غیررسمی و ضمنی ارزش ها، هنجارها و نگرش ها است که به واسطه معلمان، کارکنان، فرایندهای غیر رسمی آموزش، تعاملات معلم و شاگرد و تفاسیر دانش آموز از رویدادها و محیط سازمانی ایجاد و انتقال می یابد. پدیدارشناسی ون منن با کمک به حصول تجارب و شناخت فردی حائز آن است که فراگیران را در یادگیری عمیق و بنیادی یاری نماید، بنابراین روش متناسبی در بازشناسی حوزه عمیق و کمتر شناخته شده برنامه درسی پنهان است. پدیدارشناسی ون منن در مولفه های برنامه درسی پنهان واجد تجارب زیسته خاصی چون؛ دانش آموز (مسئله محوری، خودراهبری، خود اکتشافی، انعطاف پذیری و ...)، معلم (کارگزار، زمینه ساز در تکوین نگرش و انگیزه دانش آموز و مدیر چالش های کلاسی حاوی تجارب زیسته خاص برای دانش آموز)، محتوای درسی (زمینه ساز کسب تجارب درونی دانش آموز متناسب با نیازهای خاص وی)، تدریس (فعالیتی شهودی و خلاق به همراه نتایج پیش بینی نشده در دانش آموزان) و ارزشیابی (زمینه ای برای درک برخی تجارب زیسته دیگر در راستای ماهیت واقعی کلاس، درس، یادگیری و نیز سنجش دانش آموز توسط نظام آموزشی) است.

برنامه درسی, برنامه درسی پنهان, مولفه ها, پدیدارشناسی ون منن