پگاه شفیعی - دانشجو کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال گروه مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست
موسی جباری - دانشجو کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال گروه مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست
مهناز میرزاابراهیم طهرانی - دانشجو کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال گروه مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست

زمینه و هدف: شناسایی علل ریشه ای حوادث ناشی از کار و تعیین افراد، واحدها و سازمان های مسئول و تاثیر گذار در بروزحوادث، نقش مهمی در جلوگیری از بروز حوادث شغلی دارد. لذا هدف از این مطالعه بررسی علل ریشه ای، تعیین افراد ومسئولین دخیل در وقوع حوادث و درصد مسئولیت برای هر یک از حوادث رخ داده در سطح یک شرکت خودروسازی است.مواد و روش ها: در این تحقیق، حوادث به وقوع پیوسته در بین سال های 1390 تا 1396 که منجر به از دست رفتن حداقلیک روز کاری شده اند، در یک شرکت خودروسازی مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از تکنیک های OACA و OATAمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بدین طریق علل، نفرات، واحدها یا سازمان های تاثیرگذار بر وقوع حوادث مورد بررسی قرارگرفتند و درصد مسئولیت برای هر یک از آن ها تعیین گردید. تجزیه وتحلیل داده ها، با استفاده از تحلیل واریانس یک طرفه، ازطریق نرم افزار SPSS-22 انجام پذیرفت.یافته ها: بر اساس حوادث بررسی شده، 80/25% مسئولیت به کارفرما، 13/75% به کارگران و 6% به سازمان های دولتی وغیر دولتی اختصاص یافته است. قصور چهار واحد نظارت، طراحی، خرید و مستندات به ترتیب به میزان 34%، 13/25%، 8/5% و 8/25%بیشترین نقش را در میزان مسئولیت کارفرما ایفا نموده اند. یافته ها حاکی از آن است که از میان هشت واحد مسئول به ترتیب شش واحد تعمیرات و نگهداری، نظارت، طب کار، آموزش، مستندات و خرید هر یک به میزان 38/17، 35/29، 31/41، 31/13، 26/85 و 13/46 در بروز رفتار ناایمن کارکنان تاثیرگذار بوده اند؛ گفتنی است قصور سازمان های دولتی دربروز نقص سیستم سخت افزار به میزان 32/16%، سیستم طراحی به میزان 29/67%، سیستم دستورالعمل های اجرایی به میزان 23/87% و سیستم ضبط و ربط به میزان 14/3% تاثیرگذار بوده است. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهند که با تغییر نگرش واحد ها ، الزام رعایت اصول ایمنی در انجام هر یک ازکارهای محوله والویت قرار دادن ایمنی نسبت به سایر امور، می توان بیش از حوادث رخ داده در سطح شرکت خودرو سازی را کنترل نمود. لذاجهت بهبود وضعیت ایمنی و کاهش حوادث شغلی در سطح شرکت خودروسازی مورد مطالعه، پیشنهاد می شود سازماننسبت به نظارت و سرپرستی، استخدام صحیح پرسنل، تعریف دقیق شرح وظایف کارکنان، ثبت دقیق شبه حوادث، ممانعت ازاعمال فشار مقامات، افزایش کیفیت مطالب آموزشی و بررسی میزان تاثیر گذاری آن ها بر نفرات آموزش دیده، توجه بیشتریاعمال نماید.

؛OATA, OACA، حوادث شغلی، علل ریشه ای، درصد مسئولیت