سیده زهرا باغبانیان - دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران. ایران
مصطفی قادری - گروه مطالعات برنامه درسی/دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی تهران
مجید علی عسگری - دانشیار گروه مطالعات برنامه درسی دانشگاه خوارزمی تهران

مقاله حاضر با هدف طراحی و اعتباربخشی الگوی بومی برنامه درسی سواد انتقادی در دوره دوم متوسطه انجام شد. نمونه آماری در بخش کیفی 17 نفر از اساتید مطالعات برنامه درسی و متخصصان علوم اجتماعی و سیاسی و در بخش کمی 207 نفر از اساتید، دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد مطالعات برنامه درسی بودند. ابزار گردآوری داده­ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه محقق‎ساخته الکترونیکی بود. جهت تحلیل داده ها در بخش کیفی از کدگذاری سه گانه اشتراوس و کوربین (1990) و در بخش کمی از روش­های آمار توصیفی و استنباطی در قالب نرم افزارهای SPSS و AMOs استفاده شد. نتایج نشان داد که هفت عامل یادگیری اخلاق‎گرا، یادگیری خودراهبر، یادگیری تاملی، ادراک مساله، راهبردهای یاددهی یادگیری تعاملی، محتوای تعاملی چندوجه نمای رسانه ای و رویکرد ارزشیابی ساختن گرا، تبیین‎کننده ویژگی­های الگوی بومی برنامه درسی سواد انتقادی دوره دوم متوسطه بودند که در صورت کاربست می­توانند موجب تقویت بینش، نگرش­ و مهارت نقادانه دانش آموزان شده و اعمال فرهنگی، اجتماعی، سیاسی آنان را سامان دهند.

نظریه سواد انتقادی, بومی سازی برنامه درسی, الگوهای سواد انتقادی