مریم مظاهری تیرانی - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهی، دانشکده علوم، دانشگاه لرستان، خرم اباد، ایران
مریم مددکار حق جو - استادیار فیزیولوژی گیاهی، دانشکده علوم، دانشگاه لرستان، خرم اباد، ایران
احمد اسماعیلی - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم اباد، ایران

کاربردهای روزافزون اکسید روی توده ای و نانو می تواند، سبب آلوده­شدن گسترده محیط زیست گیاهان به این مواد گردد. در این مطالعه تاثیر اکسید روی توده ای تجاری (اندازه <1000 نانومتر) و نانواکسید روی (اندازه معادل 25 نانومتر) بر روی جوانه زنی و رشد گیاهچه های تنباکو، بررسی شد. بذرها در یک طرح کاملا تصادفی و در 3 تکرار، تحت تیمار 10 سطح (2000، 1000، 500، 100، 50،10، 5،5/2 ،2/0 ،04/0 پی پی ام) از دو فرم اکسید روی (توده ای و نانو) و آب دوبار تقطیر به­عنوان شاهد، قرار گرفتند و جوانه زنی در مدت 14 روز و نیز برخی صفات کمی و کیفی در روز 21 رشد گیاهچه ها بررسی شدند. بر اساس نتایج، تیمارها بر درصد جوانه زنی نهایی و زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی، اثر مثبت نداشتند، اما میانگین زمان و ضریب یکنواختی جوانه زنی، تحت تاثیر غلظت های بالا (به­ویژه برای فرم نانو) افزایش یافتند. تیمارهای فرم نانو از 50 به بعد و توده ای از 100 پی پی ام به بعد، محدودکننده طول هیپوکوتیل بوده، درحالی­که اثر مهاری بر طول ریشه چه از سطوح پایین تر فرم توده ای (2/0پی پی ام به بعد) و در تمام سطوح نانو فرم، نمودار گردید. اغلب تیمارها به­ویژه در غلظت های بالا، بر شاخص طول هیپوکوتیل نسبی، شاخص تحمل ریشه چه، شاخص تحمل جوانه زنی، شاخص تحمل طول گیاهچه و ضریب آلومتری تاثیر منفی گذاردند و این اثر مهاری در سطوح پایین تری از فرم نانو نسبت به فرم توده ای اتفاق افتاد. کاهش رنگ لپه ها و خوابیدگی گیاهچه ها در غلظت های بالاتر از 10 پی پی ام، می تواند به دلیل کاهش کلروفیل و تغییر در میزان تنظیم کننده های رشد، اتفاق افتاده باشد.

بقای گیاهچه, تنباکو, جوانه زنی, فلز سنگین, نانو اکسید روی