سعید عطازاده - استادیار حقوق جزا و جرم شناسی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی ناجا
جلال انصاری - دانش آموخته دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، مدرس دانشگاه.

امروزه هوش مصنوعی در کالبد ربات­ های ساخت بشر دمیده شده و نقش ربات ­ها با کاربردهای مختلف نظامی، درمانی و غیره در زندگی انسان­ها رو به افزایش است. همین مسئله سبب شده تا مسائل و مشکلاتی در حوزه حقوق کیفری کشورها به­وجود آید. مهم­ترین مبحث حقوق کیفری در مورد هوش مصنوعی به­ خصوص خودروهای خودران، بحث مسئولیت کیفری آن­ها در صورت بروز حوادث رانندگی در حالت رانندگی خودکار است. برای مشخص شدن مبانی مسئولیت کیفری هوش مصنوعی در حقوق اسلام و کشورهای ایران، آمریکا و آلمان ابتدا باید دریافت که مفهوم مسئولیت کیفری در نظام حقوقی آن ها چیست همچنین در مواقع ارتکاب جرم توسط هوش مصنوعی چه کسی مسئول است و اینکه آیا می ­توان مبانی مسئولیت کیفری سنتی که انسان­ها را مورد خطاب قرار می­دهد را به هوش مصنوعی نسبت داد روش این تحقیق بر اساس اکثر پژوهش­های حقوق کیفری به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ شیوه اجرا  توصیفی ­تحلیلی و ابزار گرداوری اطلاعات و داده­ها اسنادی و کتابخانه­ ای است. یافته­ های این پژوهش نشان می­ دهد که علی­رغم و جود شباهت­ ها و تفاوت­ ها میان اصول حاکم بر مسئولیت کیفری در اسلام و کشورهای مورد مطالعه، نمی ­توان مبانی مسئولیت کیفری سنتی را به هوش مصنوعی تسری داد. زیرا هوش مصنوعی قابلیت درک اعمال خود و نتایج آن را ندارد، لذا اخلاقا و قانونا نمی ­توان آن را مجازات کرد. ضمن اینکه هوش مصنوعی درکی نسبت به مفهوم مجازات نیز ندارد؛ لذا می­بایست در جرایم ارتکابی توسط آن­ها با توجه به شرایط جرم، سازنده، برنامه­ ریز یا مالک را مسئول دانست و مجازات کرد. 

مسئولیت کیفری, هوش مصنوعی, خودروهای خودران, حقوق اسلام و ایران, حقوق آمریکا و آلمان