لیلا عدل پرور - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی

ولادیمیر پراپ، فولکلور شناس روسی، برای تجزیه و تحلیل قصه های پریان، الگویی را پیشنهاد کرده و معتقد است میتوان این الگو را در مورد سایر داستان های هندی و ایرانی نیز به کار برد. منظومه هیر و رانجها از جمله داستان های عاشقانه هندی است. در این مقاله سعی شد تا نمودار خویشکاری های پراپ و روش ریخت شناسانه وی در داستان هیر و رانجها اجرا شود تا مشخص گردد نظریه پراپ تا چه اندازه با آن انطباق دارد. برای این منظور ابتدا مقدمه ای درباره داستان های عاشقانه و معرفی هیر و رانجها مطرح شده است. سپس قصه هیر و رانجها بر اساس سازه های الگوی پراپ و تعریف وی از حرکت و شخصیت های قصه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های این پژوهش گویای تطابق داستان هیر و رانجها با کارکردهای ریخت شناسانه پراپ است و توالی کارکردهای مورد نظر پراپ با اندکی تغییر در این داستان دیده می شود.

ریخت شناسی، پراپ، هیر و رانجها، خویشکاری، حرکت