بررسی استعاره مفهومی در اشعار کودک (با تکیه بر طرحواره تصویری)

یکی از رویکردهای استعاره مفهومی، طرحواره تصویری است. این شیوه در ابتدا به ابتکار لیکاف و جانسون با بیان نظریه استعاره مفهومی مطرح شد و در آن به بیان ساز و کارهای ذهنی و شناختی پرداختند که نقش مهمی در ساماندهی معانی و مفاهیم داشت. پژوهش حاضر به روش توصیفی - تحلیلی و در چهارچوب نظریه معناشناختی، میزان کارکرد طرحواره تصویری را در سروده های کودکانه نشان داده است. برای این منظور، اشعار پرکاربرد کودک با مفاهیم مختلف تعلیمی و اخلاقی انتخاب و چگونگی طرحواره های تصویری در راستای مفهوم سازی بررسی شده است. دستاورد پژوهش نشان می دهد که عمده طرحواره های تصویری در سروده های کودکانه از نوع حرکتی است و دلیل آن را نیز میتوان در مضمون سروده ها پیدا کرد؛ زیرا مفاهیمی همچون شادی و نشاط کودکان، تلاش و کار، خلاقیت و نوآوری نیازمند حرکت، جنبش و فعالیت است. افزون براین، طرحواره تصویری قدرتی نیز بعد از طرحوارهحرکتی جایگاه دوم را در سروده های کودکان به خود اختصاص داده است. این امر نیز به خاطر موانعی است که در مسیر دنیای پاک کودکانه قرار می گیرد و کودک میخواهد آن مانع را از مسیر اهداف خویش بردارد. طرحواره حجمی کمترین حضور را در شعر کودک دارد. حضور میزان کم این طرحواره هم در راستای بیان مفاهیم انتزاعی همچون غم و غصه است تا آن را برای کودکان قابل لمس سازد .

Keywords:

ادبیات کودک , شعر کودک , استعاره مفهومی , طرحواره تصویری