کاظم رنگزن - دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز
مصطفی کابلی زاده - استادیار دانشگاه شهدی چمران اهواز
سمیره حردانی - کارشناس ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی

امروزه با توجه به رشد نا بسامان کالبدی شهرها و بی تعادلی در کاربری های موجود و از طرفی برای ارتقای کیفی شهرنشینی و تعادل بخشی آن ها، بهینه گزینی و ارزیابی کاربری ضهرها از اهمیت زیادی برخوردار است. دستیابی به این مهم نیز نیازمند استفاده از روش ها و ابزارهای مناسب و پیشرفته می باشد. تحلیل های آمار فضایی در GIS از جمله روش های توسعه یافته در دهه های اخیر هستند ککه با توجه به دخیل بودن عامل فضا در محاسبات آماری، کارایی بالایی در ارائه الگوی توزیع فضایی کاربری ها دارند؛ از این رو این پژوهش با استفاده از آمار فضایی در GIS به ارزیابی کمی و تحلیل الگوی توزیع و تنوع کاربری اراضی شهری منطقه یک کلان شهر اهواز می پردازد. روش تحقیق براساس هدف توصیفی تحلیلی و از نوع کاربردی می باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک های آماری شاخص سیمپسون، آنتروپی، خودهمبستگی موارن و خوشه بندی زیاد/کم در محیط GIS استفاده شده است. نتایج حاصل از شاخص تنوع سیمپسون و آنتروپی نشان می دهد منطقه یک اهواز با وجود تراکم بالای جمعیت از تنوع و ترکیب کاربری بالایی برخودار نیست. همچنین براساس شاخص موارن و خوشه بندی مشخص شد که الگوی توزیع کاربری ها در سطح منطقه خوشه ای است. یعنی تجمع و تمرکز برخی کاربری ها در یک مکان بیشتر از مکان های دیگر است. از سوی دیگر نتایج حاصل از ارزیابی کمی کاربری ها نشان می دهد که تنها سرانه موجود دو کاربری تجاری و مذهبی در سطح منطقه بالاتر از سطح استاندارد قرار دارند و سرانه کاربری های خدماتی فضای سبز، آموزشی و تاسیسات شهری بیشترین کمبود را در میان کاربری های خدماتی دارند.

آمار فضایی، الگوی توزیع، کاربری اراضی شهری، منطقه یک، شهر اهواز