زینب جعفری - گروه آموزشی زبان شناسی، دانشکده زبان های خارجی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
بتول علی نژاد - گروه آموزشی زبان شناسی، دانشکده زبان های خارجی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

واکه ­ها، طبقه ­ای رسا از آواهای زبانی هستند. برای توصیف دقیق تولیدی واکه ­ها می­توان از یک فضای دوبعدی به نام فضای واکه­ای بهره برد. نمودار فضای واکه­ای، روشی گرافیکی است که نشان می­دهد یک واکه از جنبه صوت­ شناختی و تولیدی در چه ناحیه ­ای قرار گرفته است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی صوت­ شناختی واکه های خیشومی­ شده زبان فارسی، ترسیم نمودار فضای واکه­ای آن­ها و مقایسه آن با فضای واکه­ای واکه­ های دهانی این زبان بوده است. به این منظور، 2400 داده، استخراج شدند که به وسیله 10 گویشور زن و مرد فارسی زبان تولید شدند. سپس داده ها، در چارچوب قواعد حاکم بر آواشناسی صوت­ شناختی بررسی شدند. در این پژوهش، تاثیر خیشومی ­شدگی بر میزان بسامد سازه­های اول و دوم واکه­ های زبان فارسی بررسی شد. همچنین، تاثیر این عامل بر گستره بسامدی سازه­های اول و دوم واکه­ های این زبان مورد مطالعه قرار گرفته است. این پژوهش، همچنین تاثیر متغیر جنسیت را بر میزان بسامد سازه­های اول و دوم واکه ­های زبان فارسی در دو بافت دهانی و خیشومی­ شده مورد بررسی قرار داده است. یافته های به دست آمده از تحلیل­های آماری نشان می­دهد که خیشومی­ شدگی بر میزان بسامد سازه اول و دوم تمامی واکه ­های زبان فارسی تاثیر معنادار دارد. همچنین، خیشومی­ شدگی بر گستره بسامدی سازه اول و دوم واکه ­های زبان فارسی تاثیر معناداری ندارد. علاوه بر این، متغیر جنسیت در هر دو بافت دهانی و خیشومی شده بر میزان بسامد سازه اول و دوم واکه ­ها به جز واکه /u/ تاثیر معنادار دارد.

فضای واکه ای, واکه های دهانی, واکه های خیشومی شده, فارسی