سیروس فراستی - استادیار،بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران.

هدف از انجام این آزمایش، شناسایی فعالیت های تخمدانی در طول سال و تعیین طول مدت چرخه های فحلی گوسفند سنجابی بود. برای این منظور نمونه های سرم خون از 14 راس میش سنجابی غیر آبستن موجود در ایستگاه تحقیقات دامپروری مهرگان کرمانشاه به مدت یک سال و به صورت هفتگی و روزانه (21 شهریور تا 20 آبان) جمع آوری و با استفاده از روش رادیوایمنواسی غلظت هورمون پروژسترون آنها اندازه گیری شد. با بررسی روند تغییرات روزانه غلظت پروژسترون خون مشخص شد که در بازهی زمانی 20 شهریور تا 21 آبان ماه، چهار چرخه فحلی وجود داشت. میانگین طول چرخه های فحلی اول تا چهارم به ترتیب 2/41±6/30، 1/90±8/33، 2/50±9/17 و 3/11±16/08 روز و میانگین فاصله زمانی بین چرخه های فحلی 2/46±6/47 روز به دست آمد. در 61/54 درصد میش ها، اوج غلظت پروژسترون (2/02±2/80 نانوگرم در میلی لیتر) در ماه آبان ثبت شد و در 38/46 درصد، اوج غلظت پروژسترون (1/14 ± 1/45 نانوگرم در میلی لیتر) در فصل بهار، به ویژه در فروردین ماه ثبت شد. در ماه های خرداد، تیر، بهمن و اسفند به ترتیب 78/57، 78/57، 71/43 و 78/57 درصد از میش ها در شرایط خاموشی جنسی کامل بودند، اما در آبان همه میش ها چرخه تخمدانی فعال داشتند. میانگین طول مدت فعالیت تخمدانی حدود 38±215 روز در سال و در مقابل میانگین طول مدت خاموشی جنسی کامل 48±150 روز در سال برآورد شد. نتایج نشان داد میش های سنجابی حدود 60 درصد از زمان سال را دارای چرخه تخمدانی فعال هستند؛ بنابراین، به نظر می رسد اجرای برنامه های سه بار زایش در دو سال برای این گوسفندان به طور طبیعی قابل اجرا باشد.

جسم زرد, چرخه فحلی, دوره خاموشی جنسی, عرض جغرافیایی, فصل جفت گیری, گوسفند