سیامک جمشیدی - دانشیار پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، تهران

در این نوشتار نتایج یک پروژه تحقیقاتی در زمینه اقیانوس شناسی براساس داده های برداشت شده دینامیکی و فیزیکی در بخش میانی آب های ساحلی جنوب دریای خزر مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. داده برداری ها با استفاده از جریان سنج آکوستیکی و نیمرخ بردار پارامترهای فیزیکی انجام شد. بدین منظور تعداد ده ایستگاه نمونه برداری با ماکزیمم عمق 200 متر از خط ساحلی تا منطقه با عمق بیشتر انتخاب شد. جریان سنج با استفاده از فریم بسترنشین در عمق حدود 22 متری بر روی فلات قاره جنوبی دریا نصب شد. پارامترهای فیزیکی از جمله، دما، شوری و چگالی آب دریا و همچنین جریان آب دریا در طی نمونه برداری ها به طور دقیق اندازه گیری و ثبت شدند. نتایج نشان دهنده نکات ارزشمندی از تغییرات پارامترهای مورد اشاره، تغییرات لایه بندی و پایداری ستون آب و تغییرات مولفه های مختلف جریان و باد منطقه است. جریانات منطقه فلات قاره جنوبی دریای خزر به لحاظ میزان سرعت ثبت شده قابل توجه بوده و عمدتا ناشی از بادهای روی نواحی جنوبی دریای خزر هستند. در فصل پاییز و زمستان تلاطم لایه سطحی آب دریا باعث اختلاط ستون آب و در نتیجه نوسان دمایی در لایه زیر سطحی می شود. باد منطقه عمدتا از سمت شمال و شمال غرب بر روی منطقه مورد مطالعه وزیده است و جریانات سطحی آب بر روی منطقه فلات قاره از غرب و شمال غرب به سمت شرق جهت یافته است. در اوایل فصل پاییز هنوز اثرات لایه بندی در ستون آب وجود داشته و در مرز لایه ها مقادیر پارامتر پایداری نسبت به نواحی دیگر بیشتر بوده است. در اواخر پاییز و در آستانه فصل زمستان لایه بندی ستون آب از بین رفته و ساختار پایایی ستون آب با نوسانات بیشتری همراه بوده است.

الگوی جریان, فلات قاره جنوبی دریای خزر, باد, درجه حرارت, پایداری و لایه بندی حرارتی