سعید ذکایی - استاد مطالعات فرهنگی. دانشگاه علامه طباطبایی
محمد جواد ایمانی خوشخو - دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی. دانشگاه علامه طباطبائی

با توجه به این که شوخی سیاسی یکی از قالب های رایج ارتباطی در ایام حساس انتخابات ریاست ریاست جمهوری سال 1396 بود، این پژوهش به این سوال پرداخته است که چگونه در سیاسی ترین زمان ممکن از شوخی سیاسی بهره گرفته شده است. بدین منظور دو گروه تلگرامی با گرایشات مفرط اصلاح طلبی و اصول گرایی انتخاب شد و بیش از 7000 پیام از این دو گروه در بازه ی زمانی یک ماه قبل از انتخابات با روش سایبراتنوگرافی مورد تحلیل گرفت. نتایج این پژوهش نشان می دهد که شوخی در مقام سلاح در نبرد نشانه شناختی علیه گروه رقیب و حفظ فاصله شناختی از ایشان استفاده شد و در مقام تسکین به عنوان ابزاری برای کاهش فشارها و اضطراب های سیاسی و افزایش همدلی با خودی ها مورد استفاد قرار گرفت. اما تفاوت عمده در بین دو گروه، استفاده از شوخی مقاومت (استهزای شرایط بد) توسط گروه اصلاح طلب بود. همچنین جریان یافتن ارتباطات سیاسی در بستر شبکه های اجتماعی مجازی، از یک سو موجب متناسب سازی این بستر با شرایط زبانی و فرهنگی مخاطبان و از سوی دیگر، باعث تغییر منطق امر سیاسی بواسطه ویژگی های ذاتی این رسانه شده است. در واقع، در این بستر نوظهور شاهد اختلاط و درهم رفتگی فضاها (سیاسی و غیرسیاسی، شخصی و غیرشخصی، شادی و غم و ...) هستیم.

شوخی, سیاست, تلگرام, انتخابات ریاست جمهوری