سجاد دامیار - استادیار گروه معماری، دانشگاه پیام نور،تهران، ایران.
مسعود ناری قمی - استادیار دانشگاه فنی و حرفه ای، آموزشکده فنی پسران قم، قم، ایران

دوری طراحی از کاربر واقعی در دوران پس از مدرن و تلاش برای حل این معضل، در آموزش معماری منجر به روش­ها و رویکردهای نوینی در نیم قرن اخیر شده است که هرگز به جریان اصلی اموزش معماری تبدیل نشده­اند و همچنان در حاشیه مانده­اند؛ در اینجا این رویکردها نیز در چهار دسته (مواجهه ایده­آلیستی، مواجهه حرفه­ای، رویکرد مشارکتی و رویکرد پژوهش تخصصی) شناسایی و معرفی شده­اند. محور اصلی این بحث، ورود پژوهش به صورت امر اصلی در آموزش معماری است. سپس به شرح برنامه­ریزی و تجربه­ی یک فرآیند کارگاهی برای تلفیق موضوع کار عملی کارگاه­های آموزشی دوره­ ی کارشناسی ارشد با یک مساله­ی کاملا پژوهشی یعنی شناخت عوامل هویت­بخش در معماری بومی پرداخته شده است. برای ساماندهی برنامه، سعی شده است که روشی برای جستجوی عوامل هویت بخش معماری بومی در قالب الگوهای رفتار و محیط ارائه گردد و کار دانشجویان در روند تدوین این نظریه تعریف گردد. در این کار تجلی ذهنیت افراد بومی بواسطه­ی ساخت محیط یا تغییراتی که در محیط موجود ایجاد کرده­اند مورد مطالعه قرار می­گیرد. به این ترتیب که محیط­هایی که آثار کالبدی افراد بومی می­تواند در آن موجود باشد در چهار دسته معرفی شده (مسکن روستایی، مسکن حاشیه نشینی، مسکن تجربی ساز، مسکن مهندسی ساز) و گروه­های دانشجویی برای مطالعه روی هر یک تعیین شده است. هر گروه موظف بوده در 48 حوزه که بر حسب نسبت های مختلف رفتار- ذهنیت- محیط و بر اساس تجارب مختلف زمانی تعیین شده به جستجوی عوامل هویت­بخش در محیط انتخابی بپردازد و این یافته­ها مبنای طراحی یک واحد مسکونی هویتمند قرار گیرد. برآیند کل گروه ها، تصویر نسبتا کاملی از عوامل هویت­بخش معماری بومی برای افراد بومی ایجاد می ­کند.

آموزش کاربرمحور, مواجهه ایده آلیستی, مواجهه حرفه ای, رویکرد مشارکتی, رویکرد پژوهش تخصصی, معماری بومی ایلام