سوسن سامانی فر - کارشناسی ارشد گرافیک، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
رضا افهمی - استادیار ، دکترا پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
سید مسلم هاشمی - دکترا مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

فروش صنایع­دستی بخشی لاینفک از گردشگری و صادرات نامریی، در زمره جنبه ملموس فرهنگ یک کشور برای گردشگران خارجی محسوب می­شود و بسته­بندی آن به عنوان بیرونی­ترین و بارزترین وجه، به عنوان عاملی تعیین­کننده، معرف و بازتاب­دهنده کیفیت محصول می­باشد. بسته بندی باید ضمن دارا بودن جنبه­های فرهنگی و تناسب با محتوا، از کیفیات و استانداردهای مناسب برخوردار باشد. از آنجا که بسته­بندی به ابزاری برای معرفی صحیح محصول و دارای نقش تشویقی و ترغیبی برای مصرف­کننده است، عامل مهمی در توسعه اقتصاد گردشگری محسوب می­شود و این ضرورت، نیازمند آگاهی از دیدگاه گردشگران و ترجیحات آنان جهت بازاریابی موفق محصولات صنایع­دستی، به عنوان یک ابزار متقاعدکننده بسیار کارآمد در تصمیم­گیری برای خرید ­است. به همین جهت، بسته­بندی در تاثیرگذاری بر ذهنیت مصرف کننده به منظور ترغیب وی به خرید، باید دارای کیفیت و استانداردهای مناسبی از بعد بصری و اطلاعاتی باشد. هدف از این پژوهش شناسایی نقاط قدرت و ضعف بسته­بندی صنایع­دستی و شناسایی جنبه­های مورد توجه گردشگران از ابعاد مختلف طراحی بسته بندی بوده ­است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف تعیین دیدگاه­های گردشگران خارجی بازدید کننده از شهر اصفهان به عنوان یکی از مهم­ترین مراکز فروش صنایع­دستی، درباره جنبه­های گوناگون کیفیات بصری و اطلاعاتی کلیه بسته­بندی­های صنایع دستی این شهر و تعیین شاخصه­های مورد توجه گردشگران در بسته­بندی محصولات صنایع دستی پرداخته است. جهت انجام پژوهش و دستیابی به یافته­های مورد نظر از روش پیمایشی و توزیع پرسشنامه در میان گردشگران خارجی استفاده شد و تحلیل آماری نگرش گردشگران نسبت به این موضوع با استفاده از نرم­افزار SPSS و SmartPLS انجام شد. نتایج پژوهش نشان می­دهد که گردشگران خارجی مزبور، تنها رنگ و ابعاد بسته بندی­ها را با موفقیت نزدیک به متوسط ارزیابی نموده و دیگر ابعاد بصری بسته­ها از جمله نوآوری، شکل و طراحی آنها و همچنین تمامی جوانب ابعاد اطلاعاتی این بسته­بندی­ها نتوانسته انتظارات مورد توجه آنها را برآورده سازد. نتایج تحلیل عاملی نیز نشانگر تقدم نسبی ابعاد بصری بر اطلاعاتی و به ترتیب طراحی گرافیکی و نوع بسته­بندی، اندازه و رنگ و نوآوری و در نهایت شکل آن است. همچنین استفاده از زبان بین المللی، اندازه متن و نوع فونت مناسب و در نهایت تناسب اطلاعاتی با محصول مورد انتظار آنها در طراحی یک بسته­بندی مناسب صنایع­دستی است.

بسته بندی, ابعاد بسته بندی, گردشگران خارجی, محصولات صنایع دستی, اصفهان