کیوان الستی - مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

تاثیر نوآوری ها تنها بر اقتصاد نیست. نوآوری ها هر فایده ای برای اقتصاد داشته باشند، (به واسطه نوآوری بودنشان)، تغییراتی در فرد، سازمان یا یک جامعه ایجاد می کنند. این تغییرات گاهی می تواند نتایج و تبعاتی (نه تنها اقتصادی، بلکه) اجتماعی و محیطی به جا بگذارند. از سوی دیگر، تبعات (اقتصادی و اجتماعی) همیشه الزاما مثبت نیست و ممکن است دارای ارزش منفی، یا برای برخی (افراد یا جوامع) دارای ارزش مثبت و برای برخی دیگر ارزش منفی داشته باشد. آنچه به عنوان نوآوری و پژوهش مسوولانه شناخته می شود در تلاش است در کنار توجه به توسعه به لحاظ اقتصادی مثبت نوآوری های تکنولوژیک، به کاهش تبعات منفی و رشد نتایج مثبت اجتماعی و اخلاقی نوآوری نیز توجه نشان دهد. این مقاله ، نه به جزئیات هرکدام از این تفاسیر، بلکه با موشکافی در مفهوم و انواع مسوولیت، به تحلیل این موضوع می پردازد که چطور ایده های متفاوت مطرح شده می توانند مفهوم تقریبا واحدی از نوآوری مسوولانه باشند. برای رسیدن به این هدف ابتدا شرحی از دیدگاه موجبیت تکنولوژیک و دیدگاه مقابل آن ارائه خواهد شد؛ دو دیدگاهی که در امکان شکل دادن اجتماعی به مسیر نوآوری در مجادله هستند. سپس محدودیت های رویکردهای فنی رایج در امر پیش بینی و مهار تبعات منفی مورد بررسی قرار گرفته، در نهایت با ارائه تحلیلی از مفهوم مسوولیت، شرح جامع تری از مفهوم نوآوری مسوولانه ارائه خواهد شد.

نوآوری, نوآوری و تحقیق مسوولانه, تبعات فناوری, مسوولیت پیش نگر و پس نگر, مسوولیتپذیری مهندسان