امین رمضانی - دانش آموخته دکتری باغبانی، پردیس بین الملل، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
حسین آرویی - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
مجید عزیزی - استاد گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
احمد احمدیان - استادیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربت حیدریه، ایران

به منظور یافتن و توصیه روشی جهت بهبود رشد رویشی و زایشی، همچنین عملکرد اقتصادی زعفران با استفاده از مواد آلی اصلاح کننده خاک، آزمایشی بصورت کرت های خرد شده شامل: سه دور آبیاری 30، 50 و 70 روزه بعنوان کرت های اصلی و سه عامل ورمی کمپوست، تراکوتم و بلور آب آ بصورت ساده و ترکیبی همچنین شاهد به عنوان کرت های فرعی به مدت سه سال زراعی (96- 1393) در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده زعفران، دانشگاه تربت حیدریه اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر تیمارها روی کلیه صفات کمی و کیفی مورد مطالعه معنی دار بود (p ≤ 0.01). به طوری که بیشترین تعداد متوسط برگ (43/9 برگ در کلنی) و بنه دختری (346/7 بنه دختری در متر مربع)  در تیمار دور آبیاری 50 روزه به ترتیب با کاربرد ترکیب ورمی کمپوست با تراکوتم و بلور آب آ حاصل شد. همچنین بالاترین عملکرد متوسط رشد زایشی شامل تعدادگل (474/2 گل در مترمربع) در تیمار دور آبیاری 50 روزه با کاربرد تلفیقی سه گانه بلور آب آ، ورمی کمپوست و تراکوتم، عملکرد گل تر (2509/2 کیلو گرم در هکتار) و عملکرد اقتصادی کلاله خشک (24/8 کیلو گرم در هکتار) در تیمار دور آبیاری 30 روزه با کاربرد تلفیقی بلور آب آ و ورمی کمپوست در سال سوم به دست آمد. بیشترین عملکرد مواد موثره شامل کروسین (13/7 درصد) در تیمار دور آبیاری 30 روزه و پیکروکروسین (6/7 درصد) در تیمار دور آبیاری 70 روزه با کاربرد تلفیقی ورمی کپوست و بلور آب آ و سافرانال (2/9 درصد) در تیمار دور آبیاری 30روزه با کاربرد ترکیبی سه گانه ورمی کمپوست، بلور آب آ و تراکوتم در سال سوم حاصل شد. بالاترین کارایی آب مصرفی به مقدار 0/0096 کیلوگرم (کلاله خشک) در مترمکعب در تیمار دور آبیاری 70 روزه با کاربرد ترکیبی بلور آب آ با ورمی کمپوست در سال سوم مشاهده شد. کمترین عملکرد در تمام صفات مورد بررسی مربوط به تیمار شاهد بود. نتیجه این که می توان ترکیبات آلی اصلاح کننده خاک را به صورت تلفیقی و با اعمال دور آبیاری 50 روزه به منظور افزایش بهره وری از منابع آبی موجود و بهبود عملکرد کمی وکیفی گیاه زعفران در مناطق خشک و نیمه خشک مورد استفاده قرار داد.

بلور آب آ, تراکوتم, پیکرو کروسین, کروسین, سافرانال و ورمی کمپوست