حسین ایزدی - عضو هییت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز

در این مقاله بحثی درباره مبانی حکومت دینی در اسلام، و یا به عبارت دیگر ولایت فقیه وجایگاه آن در فقه شیعه مطرح گشته است. البته در این تحلیل نه از دیدگاهی که معمولا مرسوم است بلکه بیشتر جنبه تاریخی، و... نظرگاه هایی که مورد استفاده صاحب نظران بعدی از صاحبان اندیشه خاصی بوده مطرح گشته است.دیدگاه سه فقیه و اصولی بزرگ، نقد و بررسی موشکافانه شده است. ملاک گزینش این سه شخصیت علاوه بر تخصص و گسترش اطلاعات آنان این است که نظریات این بزرگان ماخذو محل استناد واقع گشته است. این سه شخصیت بزرگ عبارتند از الف: ملااحمد نراقی. صاحب کتاب عوائد الایام، که مباحث مطرح شده توسط ایشان مورد استفاده بزرگان زمان ما و از جمله مرحوم امام - قدس سره قرار گرفت. ب: میرعبدالفتاح حسینی مراغی صاحب کتاب العناوین که ظاهرا ناظر بر مطالب مرحوم نراقی بوده و به همین دلیل سخنان ایشان نقل و بیان می گردد.ج: میرزا محمدحسین نائینی که در کتاب های تنبیه الامه وتنزیه المله یا حکومت از نظراسلام، و هم چنین تقریراتی در فقه از ایشان به این مسئله اشاره شده است. گفتنی است که نقش ایشان هم از دیدگاه تئوریک و اندیشه در روند تحولات دوران های نزدیک به این زمان نقش حساسی بوده و این که اساسا بسیاری از متفکران و صاحب نظران فقه در زمان ما از محفل درسی و نظریات ایشان سود فراوان برده اند و از سوی دیگر جایگاه فقاهتی و رهبری عملی ایشان در حرکت های معاصر و از جمله - مشروطیت قابل انکار نیست

ولایت فقیه، علامه نراقی، علامه مراغی، علامه نایینی