علی مرادخانی - استادیار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

سابقه اشنایی با سنت فلسفی ایده الیسم المانی را باید در تماس فرهنگی خود با دوره جدید غرب ملاحظه کرد تماس اخیر به لحاظ تاریخی با رویارویی حسن بیک اق قویونلو با دولت عثمانی اغاز شد و در دوره صفویه نیز تداوم یافت سلطان محمد فاتح بر حسن بیک اق قویونلو و سلطان سلیم بر شاه اسماعیل صفوی غلبه کرد اسباب غلبه آنها چیزی نبود جز مظاهر فکر جدید غرب که در توپ و تفنگ و به تعبیر خودشان اسلحه ناریه تبلور یافته بود قوم ایرانی پس از جنگ چالدران بین شاه اسماعیل اول و سلطان سلیم متوجه اسلحه ناریه شد این رویارویی با مظاهر فکر دوره جدید غرب راه را جهت تامل در آن هموار نکرد و این سخن گزاف نیست که فکر جدید غربی زمانی وارد ایران شد که عصر سرعت بسط آن بود و نه فرصت تامل فلسفی در آن رویاروی ها و درگیری هایی از این دست باعث شد که ما غرب جدید را نه بی واسطه که از راه همسایگان غرب زده یا غرب گرای خود چوندولت عثمانی ، روسیه هند و مصر بشناسیم . بدین سان نخستین روابطی که بین ایران و دول غربی برقرار شد جز آز راه درگیری ها و در پی ان از راه ایجاد روابط نظامی و بازرگانی نبوده است.