سیدحسین میروکیلی - دکترای حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد

نهاد تنظیم کننده اسناد (دفاتر اسناد رسمی)، قدیمی ترین نهاد حقوقی در ایران است. این نهاد از چنان اهمیتی برخوردار است که در تمام دوره های تاریخی موردتوجه ویژه دولت ها بوده است. از زمانی که جمعیت بشر رو به فزونی نهاد و دادوستد به شیوه مدرن و قانون مدار آغاز شد، لزوم ثبت معاملات، نقش دفاتر و سردفتران اسناد رسمی نیز احساس شد. دفاتر اسناد رسمی، مراجع تنظیم و ثبت قراردادها و اسناد مالکیت به شرح مصرح در ماده ی 1 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 25 تیرماه 1354 از مجموعههای وابسته به وزارت دادگستری تعیین شده است؛ برایناساس در شرایط کنونی، ارائه دهنده ی خدمات تخصصی به مردم و دولت است. از طرفی به موجب ماده ی 2 همین قانون، اداره ی امور دفترخانه اسناد رسمی به عهدهی شخصی است که به پیشنهاد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با جلب نظر مشورتی کانون سردفتران؛ به موجب ابلاغ وزیر دادگستری منصوب و سردفتر نامیده می شود. در مادهی 2 قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 1310ش. در مورد صلاحیت محلی ماموران ثبت و سردفتران اسناد رسمی تصریح نموده و مقرر شده است که صاحبان دفاتر اسناد رسمی جز در محل ماموریت خود اجازه انجاموظیفه ندارند و اقدامات آنها در خارج از آن محل اثر قانونی ندارد. در مادهی 83 همین قانون مقرر شده است که حوزه ی صلاحیت هر یک از دفاتر اسناد رسمی به موجب نظامنامه های وزارت عدلیه معین خواهد شد.

دفتر ثبت اسناد، سردفتران، صلاحیت محلی، صلاحیت ذاتی.