بررسی جایگاه مصلحت در اسلام و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

اصولا واژه مصلحت کاربردهای زیادی دارد اصلی ترین معنای مصلحت به معنای جلب منفعت و دفع ضرر یکی از مباحثی است که در شرع اسلام و اخیرا در حقوق موضوعه مطرح گردیده و این در حالیست که نه تنها در دین اسلام بلکه در سایر ادیان نیز به اشکال و نام های مختلف مطرح و پذیرفته شده است. از آنجا که طبق اصل اول قانون اساسی، حکومت ایران ،جمهوری اسلامی است، نقش مصلحت و بررسی ابعاد آن مهم بوده و مورد تصریح قرار گرفته است.به عبارتی دیگر مصلحت، نقش اساسی در تشریع احکام دارد و همینطور احکام شرعی هم تابع مصالح و مفاسد در متعلقاتشان می باشد بنابراین بهره گیری صرفا از عقل در کشف مصالح جامعه ناقص و قاصر بوده و به نوعی نیاز به بیان شریعت دارد .در بعد حفظ نظام ،مصلحت نظام اسلامی، چه از نگاه مصلحت اندیشی و یا مصلحت کرداری رابطه مستقیم با حفظ نظام داشته و حفظ کردن نظام در دو حوزه قابل تصور است: نخست حفظ نمودن نظام اسلامی از آسیبدیدن توسط دشمنان آن و در معنای دیگر ایجاد نظم عمومی و سازماندهی سازمانها در مقابل آشفتگی، اغتشاش و هرج و مرج. لذا از دیدگاه فقها حفظ نظام اسلامی نه تنها واجب شرعی بلکه واجب عقلی است بنابراین حفظ نمودن نظام اسلامی و در نظر گرفتن مصالح آن مقدمه ای برای حفظ شریعت اسلامی است. حال این مهم ضروری به نظر می رسد که چگونه می توان از ابزار مصلحت در امورات جامعه بهره برد به گونهای که به اصول و مبانی دینی و فقهی همدر اداره جامعه پایبند بود چنانکه حضرت علی علیه السلام از طریق مشورت، نصیحت ، امر به معروف و نهی از منکر و بهرهگیری از تجربیات متخصصان در امور مصالح عامه استفاده می نمودند .کلیدواژهها: مصلحت، منفعت، اسلام

Keywords:

مصلحت , منفعت , اسلام , قانون اساسی , فقه , حکومت , حفظ نظام اسلامی