شهرام روشندل - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
حسین تاجی - استادیار حقوق جزا و جرم شناسی، گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

حقوق مالکیت فکری و معنوی در دو زمینه حقوق مالکیت صنعتی و حقوق مالکیت ادبی و هنری می باشد. در قسمت حقوق مالکیت صنعتی اکثرا حق اختراع، علائم و نشانه های تجاری و طرحهای صنعتی و تجاری و نشانه های جغرافیائی مطرح می شود و در قسمت حقوق مالکیت ادبی و هنری، حقوق مولفان، مصنفان، هنرمندان و پدیدآورندگان نرمافزارهای رایانه ای و حقوق جانبی مربوط به کپیرایت که شامل آثار دیداری و شنیداری می باشد حائزاهمیت می باشد. با توجه به بررسی های صورت گرفته در پژوهش حاضر و مقایسه موضوع با کشورهای اروپایی مشاهده شد، حقوق مالکیت فکری در اروپای سال هاست بصورت بسیار جدی دنبال و شدیدا با متخلفین برخورد می شود. این حقوق در اسناد عام بین المللی حقوق بشر به عنوان یکی از مصادیق حقوق بشر شناخته شده و در اسناد خاص بین المللی چون کنوانسیون پاریس، کنوانسیون برن، کنوانسیون تاسیس سازمان جهانی مالکیت معنوی و ... نیز مورد توجه قرار گرفته است . در حوزه نظام حقوقی داخلی نیز قانونگذار برای حمایت ازحقوق مزبورگاه حمایت های مدنی و انتظامی ر ا کافی ندیده و به ابزارهای کیفری متوسل شده و با تصویب قوانینی چون قانون حمایت ازحقوق مولفان ومصنفان، قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای، قانون ثبت علائم و اختراعات، قانون تجارت الکترونیکی، قانون ثبت ارقام گیاهی و دیگر قوانین این حقوق را مورد شناسایی و حمایت قرار داده است . به منظور جرائم و مجازات های کیفری ناشی از نقض حقوق مالکیت فکری در ایران و مقایسه آن با اروپا در ابتدا نیاز به شناخت مفاهیم آن، پیشینه ی حمایت و مبانی و خاستگاه سرزنش پذیری رفتارهای ناقض آن میباشد. این پژوهش در پی روشن نمودن ارکان تشکیل دهنده این جرایم و بررسی مجازات های مقرر بر آنها می باشد، نتایج نشان دادند که وجود خلاءهای قانونی در زمینه ی جرم انگاری نقض حقوق مالکیت فکری در بسیاری از زمینه ها وجود دارد و در برخی موارد مانند (صنعتی، زیست محیطی) تفاوت های فاحشی در اجرای این قانون در کشورهای اروپایی وجود دارد. همچنین فقدان ضمانت اجراهای کیفری موثر و کارآمد، زمینه ی سوءاستفاده متجاوزان به این حقوق را نیز فراهم کرده است.

حقوق مالکیت فکری ایران، حقوق مالکیت فکری اروپا، نقض حقوق، مالکیت صنعتی، مالکیت ادبی و هنری