علی فتحی - استادیار، گروه فلسفه، پردیس فارابی(دانشگاه تهران)، قم، ایران.

هدف پژوهش حاضر این است که با روش تحلیل گفتمان و با استفاده از فضای حاکم بر نظام فلسفی صدرا، تقریر و تفسیر همدلانه ای از اندیشه سیاسی او ارائه دهد. در این راستا، خاستگاه تاریخی، مبادی و اصول کلی نظریه تحلیل گفتمان مورد مطالعه قرار گرفته و چگونگی کاربرد آن در نظام فلسفی صدرا بررسی شده است. نتایج این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شد، نشان داد که اگر نظام حکمی صدرا را به عنوان یک هویت گفتمانی تعریف کنیم، در این صورت، از نظام حکمی مشاء و اشراق هم می توان به عنوان گفتمان های حکمی بدیل، سخن گفت. هویت هر گفتمانی را از طریق مفصل بندی و دال مرکزی و دال های شناور می توان مورد بازاندیشی قرار داد و نسبت میان گفتمان های فکری مختلف و متنوعی را که در طول تاریخ فلسفه اسلامی ظهور کرده اند، از نو تفسیر کرد. بدون التزام به مبانی معرفت شناختی و نسبی انگاری موجود در تحلیل گفتمان می توان از این نظریه در تحلیل هر پدیده، فرهنگ، فلسفه و اندیشه ای سود جست، لکن نباید خرده گفتمان ها و خرده روش ها را تبدیل به بت واره هایی سازیم که از دام در هم تنیده آنها راه گریزی پیدا نکنیم.

تحلیل گفتمان, فلسفه سیاسی, حکمت متعالیه, ملاصدرا, فوکو, زبان شناسی