مهدی فیض اله پور - عضو هیات علمی، گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان
خالق احمدی - کارشناس ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان

یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی، فرسایش کناره رودخانه می­باشد که سالانه باعث خسارات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بسیاری می­شود. لذا در این تحقیق از مدل  BSTEM در جهت شناسایی و برآورد فرسایش کناره رودخانه کوتر مهاباد استفاده شده است. به این منظور مسیری به طول 3 کیلومتر از رودخانه کوتر انتخاب شده و سه بازه برای مدل BSTEM در نظر گرفته شد. در این مدل به شبیه سازی جریان عادی و سیلابی و پیامد آن بر فرسایش پای کناره و پایداری کناره رودخانه کوتر پرداخته شد. پسروی محاسبه شده کناره­ بر اساس مدل BSTEM در سناریوهای مختلف بازه­های رودخانه کوتر متغیر بوده است. کل مساحت فرسایش یافته سناریو اول در بازه­های اول، دوم و سوم به ترتیب040/ ، 028/0 و 188/0  متر مربع بوده است. در حالی که در سناریو دوم کل مساحت فرسایش یافته در بازه­ها به ترتیب 347/0، 132/0 و 728/0  متر مربع برای بازه اول، دوم و سوم به دست آمده است. از این نتایج می­توان چنین نتیجه گرفت که میزان فرسایش پذیری در بازه دوم نسبت به دو بازه سوم و اول کمتر بوده است. در بازه سوم میزان تنش برشی حدود 64 پاسکال به دست آمده و بیشترین میزان را به نمایش گذاشت. بر این اساس بیشترین مساحت فرسایش یافته بستر نیز به این بازه اختصاص یافت. میزان ضریب ایمنی نیز در این بازه معادل 55/0 بوده و بار رسوبی تولیدی نیز معادل 674/22 تن برآورد گردید.

فرسایش کناره رودخانه, تنش برشی, ضریب ایمنی, BSTEM, رودخانه کوتر