محمود خسروی - استاد اقلیم شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
فائزه شجاع - دانشجوی دکترا اقلیم شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
حسن خان محمدی - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشگاه تربیت مدرس تهران ، تهران، ایران
رویا پورکریم برابادی - دکتری اقلیم شناسی دانشگاه زنجان. زنجان، ایران.

مونسون تابستانه آسیا تغییرپذیری گستردهای در مقیاس زمانی و مکانی دارد که خود میتواند سبب تغییرات اقلیمی در مناطق وسیعی از آسیا گردد. هدف پژوهش حاضر بررسی دوره های شدت و ضعف سامانه موسمی تابستانه آسیا طی دوره زمانی 2015-1948 است. بدین منظور داده های مربوط به مولفه های مداری (u) و نصف النهاری (v)باد برای سه ماه تابستان مورد استفاده قرار گرفت و سپس شاخص وبستر و یانگ که نشان دهنده شدت گردش موسمی تابستانه روی آسیا است در این 68 سال محاسبه گردید پس از محاسبه شاخص قوی ترین و ضعیف ترین سال به عنوان نمونه انتخاب گردید و تغییرات تاوایی نسبی و ناهنجاری های آن برای ترازهای مختلف جو در این دو سال مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد گردش مونسون تابستانه طی سالهای اخیر نسبت به گذشته به شدت ضعیفتر شده و از سال 2006 تا 2015 در تمام سالها مقادیر آن منفی بوده است که در این میان سالهای 1985 و 2015 بالاترین و پایین ترین مقادیر شاخص را به خود اختصاص داده اند .در سال 1985 که شدت موسمی هند قویتر بوده متغیر تاوایی نسبی در ترازهای زیرین و مخصوصا میانی جو افزایش قابل توجهی نسبت به سال 2015 داشته و در بخش های مختلف محدوده تحت تاثیر موسمی جریانات چرخندی قوی در ترازهای 500 و 700هگتوپاسکال حاکم بوده است. ناهنجاری های تاوایی نسبی نیز بین این دوسال تفاوت قابل ملاحظه ای داشت و در تراز 200 هکتوپاسکال تغییرات معکوس بود. به طوریکه در سال 1985 در محدوده مورد مطالعه و همچنین کشور ایران مقادیر آنومالی تاوایی منفی و در سال 2015 مثبت بوده است.

مونسون تابستانه آسیا، شاخص وبستر و یانگ، تاوایی نسبی، مولفه های باد