نیکو دولتخواه - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه گیلان رشت
مجتبی پوراحمدی - استادیار معماری دانشگاه گیلان رشت

قدمت و اهمیت ضوابط ساختمانی در کنترل ساخت وسازها در تمام جهان، موضوعی شناختهشده است؛ اما در بسیاری از شهرهای کشوری در حال توسعه، مانند ایران که ضوابط ساختمانی، خصوصا ضوابط ساختمانی مربوط به پاکت حجمی بنا (محل استقرار، سطح اشغال، ارتفاع و ...) در آنها ضوابطی وارداتی از شهرسازی مدرن غربی بوده و به طور یکسان و بدون استثناء در تمام محلات شهری به کار میروند، چالش بزرگی بر سر راه این ضوابط در بافت های ارزشمند تاریخی وجود دارد. بیشترین آسیب از کاربرد یکسان و بدون برنامهریزی چنین ضوابطی به بافت ها و محلات تاریخی وارد آمده است؛ لذا لزوم بازبینی و تدوین ضوابطی مختص به بافت های تاریخی در بسیاری از شهرهای کشور، بر مبنای یک روند مطالعاتی امری روشن است. این پژوهش در پی اثبات فرضیهی مناسب بودن مطالعات گونه ریخت شناختی برای این هدف، به بررسی تاریخچه ی ضوابط مربوط به پاکت حجمی ساختمان در جهان و ایران، معرفی اجمالی مطالعات گونه ریخت شناختی، مکاتب و رویکردهای آن و معرفی چگونگی کارکرد این مطالعات در استخراج شاخص هایی مناسب به منظور تدوین ضوابط حجمی پرداخته و در نهایت به این نتیجه می رسد که این مطالعات با استخراج این شاخص های موثر و به روزرسانی آنها، امکان ادغام مجدد آنها را در بافت شهری، در قالب ضوابط ساختمانی ناظر بر ساختمان های تازه ساخت فراهم آورده و می تواند به ایجاد تداومی تاریخی و حفظ هویت محله یا بافت شهری کمک شایان توجهی نماید

ضوابط ساختمانی، پاکت حجمی ساختمان، مطالعات گونه ریخت شناختی، بافت های تاریخی