صفرعلی شعبانی خطیب - کارشناس ارشد پژوهش هنر، عضو هیئت علمی دانشگاه فنی و حرفه ای- دانشکده فنی و حرفه ای
زهرا غریب - دانشجوی کارشناسی ارتباط تصویری، دانشکده فنی و حرفه ای دختران سمنان(نرجس)، سمنان

تزیین یکی از عوامل مهم در معماری ایران است که نمای ساختمان را از حالت خشک و بی روح خارج می کند. یکی از صنایع و هنرهای کهن شناخته شده ایران که پیشینه تاریخی آن به قبل از اسلام برمی گردد، کاشی کاری است که در طول دوران اسلامی، مخصوصا از قرن پنجم هجری به بعد رشد زیادی در ایران کرد. یافته ها نشان می دهد بیشترین نقوش دیو سپید متعلق به دوران قاجار می باشد که به صورت کاشی هفت رنگ در سر دربناها یا داخل بناها تزیین شده اند. نبرد رستم و دیو سفید یکی از پرطرفدارترین موضوعات هنرهای تجسمی و بصری ایران است. نقش دیو در تمامی بناها با اندامی انسانی ترسیم شده است که او را به شخصیتی اساطیری تبدیل کرده است. هدف این مقاله بررسی نقش دیو سپید در کاشیکاری ایرانی است که از این بناها تنها 6 بنا دارای این نقش هستند. نتایج حاصله نشان از انعکاس نقش دیو سپید در کاشی کاری دوره قاجار است که نمایشی اسطوره ای از نبرد دائمی حق بر باطل است و بازتابی است از منش پلیدگونه انسانی که دیو بسان انسانی با آدمی در می آمیزد. پژوهش حاضر به روش اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفته است.

کاشی، کاشی کاری، دیوسپید، قاجار