کاربرد شواهد ژئو شیمیایی و پترو گرافی در تفکیک انواع دولومیت مطالعه موردی سازند شتری در ایران مرکزی

تشکیل انواع دولومیت به شرایط ژئوشیمیایی حاکم بر حوضه رسوبی و روند فرآیندهای دیاژنزی بستگی دارد که بر سنگ های کربناتی تحمیل می شود . شناسایی این فاکتورها بر اساس مطالعات پتروگرافی و روشهای ژئوشیمیایی متعددی چون : اندازه گیری میزان عناصر اصلی و فرعی و ایزوتوپ های پایدار اکسیژن و کربن صورت می گیرد . در این تحقیق هدف تفکیک انواع دولومیت ها و در نهایت تشخیص منشا آنها با استفاده از مشاهدات میکروسکوپی (مانند فابریک و اندازه بلورها ، ویژگی های رسوب شناسی از جمله : توزیع سایز بلورها ، میزان فشردگی و تراکم بلورها ، بافت های حاصل از جانشینی و ساخت های اولیه رسوبی ) و تجزیه های ژئوشیمیایی ( چگونگی توزیع عناصر و ایزوتوپ ها ) بوده است . به این منظور ، برشهایی از سازند شتری به سن تریاس میانی در محدوده بهاباد از توابع شهرستان بافق در ایران مرکزی انتخاب شدند . روش کار بر مبنای نمونه برداری صحرایی ، تهیه مقاطع نازک میکروسکوپی و رنگ آمیزی آنها ، تهیه نمونه پودر شده از انواع دولومیت ها جهت آنجام آزمایش های ژئوشیمیایی (جذب اتمی ، طیف سنجی جرمی تابشی ، نشر شعله ای و طیف سنجی جرمی ) بوده است . بر اساس مطالعات میکروسکوپی ( سنگ شناسی ) و تعیین انواع فابریک، شکل و اندازه بلورها و توزیع اندازه بلوری در متن سنگ و شکل های مرزهای بلوری دولومیتها به چهار گروه تقسیم شدند . گروههای چهارگانه عبارتند از : 1- دولومیکرایت ( بسیار ریز بلور ) با بلورهای کاملا ریز ( میانگین 12 میکرون ) که بیشترین فراوانی انواع دولومیت ها را به خود اختصاص داده و بر اساس شواهد ، تشکیل آن در مراحل اولیه رسوبگذاری در محیط های پهنه جزر و مدی رخ داده است . 2-دولومیکرواسپارایت ( ریز بلور ) با ( میانگین 43 میکرون ) که بر اساس یافته ها ، تشکیل آن بر اثر تبلور بخشی دولومیکرایت بوده است . 3- دولواسپارایت ( متوسط بلور) با ( میانگین 150 میکرون ) که با رشد بی قاعده و مخرب خود ، بلورهای دولومیت های قبلی را قطع نموده است و شواهد موجود از جانشینی آن در دمای بالا حکایت می کند . 4- دولومیت پرکننده رگه ها ( بسیار درشت بلور) با ( میانگین 820 میکرون ) با دارا بودن خصوصیاتی چون خاموشی موجی و ظاهر ابر آلود و رخ های کاملا انحنادار در زیر میکروسکوپ ، پرکننده فضاهای خالی و رگه های بزرگ بوده و شواهدی از دولومیتهای زین اسبی را بهمراه دارند . بر اساس مطالعات ژئوشیمیایی ، کاهش تدریجی mg و افزایش نسبی ca از دولومیتهای نوع اول تا چهارم با افزایش سایز بلوری همراه بوده که دلیل بر بالارفتن عمق تدفین است . همچنین مقدارsr از دولومیت نوع اول تا چهارم روند کاهشی را نشان می دهد . کاهش میزان Na در دولومیتهای مطالعه شده (از دانه ریز تا دانه درشت ) به تبلور مجدد در طی دیاژنز دفنی ارتباط دارد . مقادیر Fe و Mn در این دولومیتها از دولومیت های ریز بلور تا درشت بلور در حال افزایش است که می تواند به دلیل شرایط احیایی آنها در طی دفن رسوبات ارتباط داشته باشد . بر اساس مطالعات ایزوتوپی نیز یک روند کلی تخلیه ایزوتوپ اکسیژن 18 با درشت تر شدن اندازه دولومیت ها مشاهده می شود . محدود و باریک بودن طیف نوسانات ایزوتوپ 13 در تمامی اندازه های بلوری دولومیت های مورد مطالعه موجود است (دلالت بر منشا دریایی و موروثی مقادیر ایزوتوپ کربن 13 (از آهک های قدیمی تر ) . با این شواهد می توان نتیجه گرفت دولومیتهای مذکور تحت تاثیر دیاژنز تدفینی و با افزایش تدریجی دما قرار داشته اند و توالی پاراژنتیکی تشکیل آنها ارائه گردید

Keywords:

پتروگرافی , ژئوشیمی , دولومیت , سازند شتری , ایران مرکزی