شهلا کریمیان - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده علوم پزشکی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
سید غلامرضا موسوی - استاد گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده علوم پزشکی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
سکینه شکوهیان - استادیار گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده علوم پزشکی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

آلودگی به فلزات سنگین یکی از مشکلات مهم زیست محیطی و یکی از نگرانی های مهم بهداشت مواد غذایی است و تجمع آنها در بدن می تواند منجر به تغییرات آسیب شناختی در اندام ها و بیماری های مختلف گردد. از اینرو بر آن شدیم تا مطالعه ای به منظور بررسی میزان غلظت و ارزیابی ریسک بهداشتی فلزات سنگین از جمله آلومینیوم، منگنز، باریم، مس و استرانسیوم را در سبزیجات کشت شده در محدوده دفن پسماند جامد، شهر تهران انجام دهیم. در این پژوهش دو نمونه سبزی ( گل کلم و تره فرنگی ) از نزدیک ترین نقاط سبزی کاری شده در پایین دست محدوده دفن پسماند جامد شهر تهران، در پاییز 1397 تهیه و جهت آنالیز به آزمایشگاه منتقل شد. در آزمایشگاه سبزی ها پس از شستشو و آماده سازی، هضم اسیدی گردید و عصاره حاصل صاف شده و به حجم 23 میلیلیتر رسید و در نهایت غلظت فلزات سنگین با استفاده از دستگاه ICP تعیین شد و با استفاده از فرمول ها و روابط تجربی میزان ریسک غیرسرطان زایی مورد ارزیابی قرار گرفت. میانگین غلظت آلومینیوم، منگنز، باریم، مس و استرانسیوم در نمونه گل کلم به ترتیب برابر 127، 74، 20، 14 و 610 و در نمونه تره فرنگی به ترتیب برابر 177، 109، 90، 16، 11110 میلی گرم بر کیلوگرم بود. غلطت های به دست آمده بالاتر از محدوده استاندارد ارائه شده توسط FAO و WHO برای گیاهان و سبزیجات می باشد. همچنین شاخص خطر غیرسرطان زایی ( HI ) به دست آمده برای گل کلم برابر با 1.18E-02 و برای تره فرنگی برابر با 2.11E-.2 بود. با توجه به شاخص خطر به دست آمده که پایین تر از یک می باشد، مصرف این محصولات خطری برای سلامت مصرف کنندگان ندارد و بایستی تدابیری اندیشیده شودکه اجازه ندهد غلظت این عناصردر طی زمان افزایش یابد.

فلزات سنگین، سبزیجات، شاخص خطر، شهر تهران