تحلیل و بررسی سیر تحولات فرهنگی و تمدنی دولت مشعشعیان از استقلال تا والی گری

در اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم (پانزدهم میلادی) ایران یک واحد سیاسی یکپارچه نبود، در شرق ایران ضعف قدرت بازماندگان تیموری مشهود و در قسمتی دیگر از غرب ایران، توسعه حکومت ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو آشکار بود. در چنین اوضاع و احوالی احتمال نضج گرفتن نهضت های مذهبی - سیاسی در نواحی مختلف ایران قوت داشت. از جمله حدود سال 1437 م/ 840 ه.ق در منطقه جنوب عراق و خوزستان نهضت مذهبی شیعی به رهبری سید محمد بن فلاح از شاگردان علامه احمد بن فهد حلی نضج گرفت که به سرعت به حکومت محلی تبدیل گشت. موسس این دولت سید محمد بن فلاح ( متوفای 870 ق) از علمای حوزه حله عراق بود که در سال 828 ق نهضت خود را با تکیه بر علوم غریبه که از استاد (علامه احمد بن فهد حلی) خود یاد گرفته بود آغاز نمود. با این ادعا توانست نظر بیشتر قبایل خوزستان را به خود جلب کند وی بعد از جنگ های متمادی توانست در سال 845 قمری حکومت مستقل شیعه اثنی عشری به مرکزیت حویزه ایجاد کند. از این زمان به بعد، مشعشعیان تا سال 914 ق به صورت مستقل حکومت کردند و بعد از حمله صفویان بیش از دویست سال به صورت حکمرانان تابع بر این منطقه حکومت کردند. این حکمرانان مردمانی بزگوار، علم دوست، اهل فضل و دانش بودند. به این جهت آنان موجبات رشد دینی، فرهنگی و شکوفایی علم و هنر منطقه خوزستان را فراهم آوردند. دیری نپائید که خوزستان عموما و حویزه خصوصا بعنوان مرکز حکمرانی خوزستان در آن زمان یکی از مراکز عمده علمی مذهبی شد. مرکزی که طالبان علم و جویندگان فضیلت و ادب آهنگ آن نمودند و در آن رحل اقامت افکندند. مفسرین، فقها، حکما، ادبا و شعراء بزرگی از آن ظهور نمودند.

Keywords:

مشعشعیان , سیدمحمد بن فلاح , مهدویت , حویزه