حمیدرضا اسماعیلی
زینب غلامی
طلعت حجت انصاری
سمیه باغبانی

اتولیت یا سنگریزه شنوایی عناصر اسکلتی نسبتا سختی هستند که حاوی مواد معدنی و آلی  بوده و در سر ماهیان  قرار دارند. این سنگریزه ها سه جفت بوده و به نام های ساژیتا، لاپیلوس و آستریسکوس خوانده می شوند. در پژوهش حاضر ریخت شناسی سنگریزه ی شنوایی 13 گونه ماهی از 12 جنس،  4خانواده و 4 راسته ی مختلف (کپور ماهی شکلان، سوف ماهی شکلان، اردک ماهی شکلان، کفال ماهی شکلان) مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت است. نتایج نشان داد که شکل، اندازه و ساختار سنگریزه های شنوایی در ماهیان مورد مطالعه دارای تنوع می باشد. تنوع شکلی هر سه نوع سنگریزه خاص گونه ای است. در این پژوهش مشخص گردید که در خانواده کپورماهیان Cyprinidae)) سنگریزه شنوایی آستریسکوس و در خانواده های گاو ماهیان(Gobiidae)، کفال ماهیان Mugilidae))و اردک ماهیان (Esocidae)سنگریزه ساژیتا بزرگتر از دو سنگریزه دیگر می باشد. علاوه بر این تنوع شکلی بالایی (گرد، دایره ای، تخم مرغی و مربعی شکل) در اتولیت آستریسکوس تمام گونه های 4 خانواده مورد مطالعه دیده می شود. از این تنوع شکلی اتولیت ممکن است در بررسی های تاکسونومیکی، دیرین شناسی و بررسی رژیم و عادات غذایی مهره داران مختلف آبزی مثل پستانداران، پرندگان و ماهیها استفاده شود.

اتولیت, تاکسونومی, ریخت شناسی, حوضه خزر