جمال محمدی - دانشیار جامعه شناسی دانشگاه کردستان
صائب اداک - کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه کردستان

پژوهش حاضر می­کوشد با تاکید بر مفصل­بندی­ای دیالکتیکی از سویه­های اجتماعی، تاریخی و فضایی برساخت حاشیه­نشینان به مطالعه تجربه رنج اجتماعی در میان ساکنان یکی از بزرگ ترین محلات حاشیه­ای شهر سنندج (نایسر) بپردازد. بنیان مفهومی نظری کار برای نزدیک­شدن به میدان مطالعه و تحلیل تجربی آن نوعی پرداخت انتقادی تاریخی به فضا و پیونددادن فضا به زیست­بوم اجتماعی است. این مطالعه تجربی، در بعد روش­شناختی، بر روش شناسی کیفی و مشخصا بر اتنوگرافی انتقادی تکیه کرده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که دلزدگی از محله ، رهاشدگی ، بی اعتمادی و احساس استیصال در تغییر وضعیت ازجمله مضامین مرتبط با رنج اجتماعی در میدان مطالعه است. همچنین شیوه تصاحب املاک ، عملکرد سازمان­های خدماتی شهری و ناتوانی خود حاشیه نشیان نایسر محوری ترین عوامل مرتبط با سلسله­مراتب سلطه است که تداوم وضعیت را موجب می شوند. از یافته­های تحقیق می­توان این­گونه استنتاج کرد که ساکنان این محله حاشیه­ای پتانسیل آن را دارند که در چارچوب آموزه حق به شهر ظرفیت­ها و توان­های بالقوه خود را شکوفا سازند و در جهت بازپس گیری شهر از سلب مالکیت کنندگان گام بردارند. به­بیان­دیگر، توان آن را دارند که به­سمت بازپس گیری فضای اجتماعی زندگی­شان از منطق سرمایه و سلطه ارگان­های دولتی حرکت کنند و موجبات مدیریت همگانی محله را برای خود فراهم سازند.

تولید فضا, رنج اجتماعی, اتنوگرافی انتقادی, فضای بازنمایی, حق به شهر, حاشیه نشینی, نایسر