مرتضی کاشانی نژاد - دانشجوی دکترا، گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی دانشگاه فردوسی مشهد
سید محمد علی رضوی - استاد فیزیک و مهندسی مواد غذایی گروه علوم و صنایع غذایی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

در این مقاله، اثر صمغ های کربوکسی متیل سلولز، صمغ کنجاک و صمغ دانه مرو و مخلوط آنها بر خصوصیات رئولوژیکی دینامیک ماست فوری شتر مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس این خصوصیات با استفاده از مدلهای به دست آمده از طرح مخلوط با استفاده از الگوریتم کرم شب تاب بهینه گردید. نتایج آزمون تنش متغیر برای نمونه های مختلف نشان داد که مدول الاستیک (G’) بیشتر از مدول ویسکوز (G ) بود که مبین رفتار جامد گونه نمونه ها بود. نتایج اثر سینرژیستی این سه صمغ به ویژه اثر سینرژیستی صمغ دانه مرو و کربوکسی متیل سلولز بر روی کرنش بحرانی و تنش تسلیم تیمار های فرمولاسیون ماست فوری شتر را نشان داد. صمغ دانه مرو نیز بیشترین تاثیر را برروی افزایش k’، k و k* داشت که البته ترکیب با کربوکسی متیل سلولز و صمغ کنجاک نیز می توانست این تاثیر را بهبود دهد. از طرفی کلیه اثرات خطی و متقابل صمغ های مختلف بر روی n’، n و n* معنی دار نبود که نشان دهنده تاثیر یکسان صمغ ها برروی این پارامترها بود. نتایج بهینه درصد صمغ های مختلف برای دستیابی به حداکثر مدول الاستیک در ناحیه خطی (G΄LVE)، ، کرنش بحرانی (γc)، تنش تسلیم (τy)، n′، k′، n″، n*، k* و حداقل مدول افت در ناحیه خطی (G˝LVE) استفاده از الگوریتم کرم شب تاب در فضای مولفه های اصلی نشان داد که مقادیر بهینه به دست آمده از صمغ های کنجاک و دانه مرو در مجاورت هم قرار گرفته و واریانس بیشتری از داده های مربوط به پارامترهای رئولوژیکی را به خود اختصاص داده اند که نشان دهنده تشابه اثر این دو صمغ و نقش موثرتر آنها به ویژه صمغ دانه مرو به عنوان صمغ بومی ایران بر روی پارامتر های مزبور نسبت به کربوکسی متیل سلولز می باشد.

: ماست فوری شتر, الگوریتم کرم شب تاب, صمغ دانه مرو, صمغ کنجاک, کربوکسی متیل سلولز, رئولوژی دینامیک