مسعود نجف نجفی - دانشیار، گروه صنایع غذایی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
آنیتا آریان مهر - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی، قوچان، ایران
علی محمدی ثانی - دانشیار، گروه علوم و صنایع غذایی، واحد قوچان، دانشگاه آزاد اسلامی، قوچان، ایران

هدف از این پژوهش درون پوشانی اسانس باریجه در سیستم نانولیپوزومی و ارزیابی ویژگی های فیزیکی و میکروبی آن بود. بر همین اساس نانولیپوزوم ها با استفاده از نسبت های مشخصی از لسیتین-کلسترول به روش هیدراسیون لایه نازک و امواج فراصوت تولید و ترکیب های تشکیل دهنده اسانس با استفاده از روش اسپکتروسکوپی GC-Mass شناسایی گردید. ویژگی­های فیزیکی لیپوزوم­ها نظیر اندازه ذرات، شاخص پراکندگی، پتانسیل زتا و کارایی سیستم درون پوشانی مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی ویژگی های ضدمیکروبی با دو روش حداقلغلظت بازدارنده رشدو انتشار دیسک بر روی اشریشیا کلی O157:H7  انجام شد. همچنین رشد این باکتری در مجاورت غلظت های مختلفی از حداقل غلظت اسانس جهت بازدارندگی رشد در دو حالت آزاد و درون پوشانی شده در hr 24 پس از کشت ارزیابی گردید. مهم ترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس، بتاپینن (84/60%) و آلفاپینن (14/9%) بودند. میانگین اندازه ذرات لیپوزوم­های حاوی اسانس در محدوده nm 93/99-27/74 بود که تفاوت معنی­داری با نانولیپوزوم فاقد اسانس (nm 76/138) داشت (05/0p<). افزودن کلسترول به لسیتین در غشاء دولایه­ای لیپوزوم باعث افزایش اندازه ذرات و کاهش کارایی درون­پوشانی شد (05/0p<). پایداری الکترواستاتیک لیپوزوم­های فاقد اسانس با افزودن مقادیر مشخصی از کلسترول بهبود یافت، اما پتانسیل زتا در زمانی­که اسانس در لیپوزوم­ ها جایگزین شد، در نمونه­های دارای کلسترول تغییر معنی­داری پیدا نکرد (05/0p<).  حداقلغلظت بازدارنده رشد اسانس در حالت درون پوشانی در سیستم لیپوزومی فاقد کلسترول نسبت به حالت آزاد کمتر بود. این مورد با اندازه­گیری قطر هاله عدم رشد باکتری نیز تایید شد. نمونه نانولیپوزوم­ حاوی اسانس (دارای mg60  لسیتین) با غلظت 50 و 75% حداقلغلظت بازدارنده رشد، به شکل معنی­داری باعث کاهش رشد باکتری اشریشیا کلی O157:H7 در مقایسه با اسانس آزاد گردید (05/0p<). این تحقیق نشان داد که نانولیپوزوماسانس باریجه با موفقیت به روش هیدراسیون لایه نازک و امواج فراصوت تولید شد و نمونه فاقد کلسترول در غشاء لیپوزومی اثر ضدمیکروبی بیشتری بر روی اشریشیا کلی نسبت به اسانس آزاد داشت.

اسانس باریجه, نانولیپوزوم, اثر ضدمیکروبی, درون پوشانی, کلسترول