فاطمه حاجی رحیمی - دانشجوی دکتری ادبیات فارسی، گرایش ادبیات حماسی، دانشگاه قم، ایران. (نویسنده مسئول، ایمیل: f.hajirahimi۲۰۱۵@yahoo.com)

هدف ازپژوهش حاضر، بررسی شخصیت حماسی همای چهرزاددخت بهمن درشاهنامه فردوسی است.جامعه مورد تحلیل زنان شاهنامه مانند: ارنواز ، شهرنازوهمای دخترگشتاسب می‎باشد. نمونه موردبررسی شخصیت همای چهرزاد است. طرح پژوهش، روش توصیفی-تحلیلی است که بابررسی اساطیر متاخر،بخش‎های فراموش شدهاسطوره مادر اردویسورآناهیتا کنار هم می‎گذاردوبه تحلیل آن اساطیر دست می‎یابد. برای جمع‎آوری داده ها از روش کتابخانه‎ای و فیش‎برداری استفاده شد. نتایج نشان داد که: در هر قومی، اسطوره‎ مادر وجود دارد که به نشانه وجدان فرهنگی قوم، ثابت می‎ماند و محو نشدنی است. این اساطیر، منشا و الگوی پیدایش اسطوره‎های پس از خود هستند. اغلب موارد خود اسطوره مادر یا بخشی از عناصر سازنده آن بنابه دلایلی و در گذر زمان کم رنگ شده اند؛ اما این اساطیر به‎طور کامل از بین نمی‎روند، بلکه در طول تاریخ از حافظه ناخودآگاه جمعی در ضمن روایت‎های دیگر اساطیری بازآفرینی و بازسازی می‎شوند. و به این نتیجه می‎رسد که احتمالا شخصیت اساطیری ایزدبانوی آب و باروری، اردویسوراناهیتا، در عصر حماسه ها، بر اثر دو عامل اصلی و بدیهی در تحول اساطیر؛ اسطوره‎پیرایی و عامل شکستگی ، صفات و خویش کاری‎های خود را در چند شخصیت کهتر زمینی توزیع و پراکنده کرده و سرانجام ویژگی های ماورایی و خدایی را فرونهاده است و در یکی از جلوه های خود به‎صورت همای چهرزاد درآمده است.

شخصیت حماسی, همای چهرزاد, شاهنامه