سیده منصوره معمارزاده - آزمایشگاه کنترل مواد غذایی ، معاونت غذا و دارو ، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، شهرکرد، ایران
علی غلامی - دپارتمان شیمی – گروه شیمی تجزیه ، دانشگاه کاشان ، کاشان ، ایران
عبدالله قاسمی پیربلوطی - مرکز تحقیقات گیاهان دارویی و معطر، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران
سیداحمد نوربخش - اداره تغذیه ، معاونت دانشجویی و فرهنگی، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، شهرکرد، ایران

؛(.Satureja bachtiarica Bunge) با نام محلی مرزه کوهی و نام انگلیسی Bakhtiari Savory یک گونه گیاهی از خانواده نعناعیان است که به طور وسیعی در کوهستان های زاگرس مرکزی در ایران گسترده شده است وبه عنوان یک گیاه دارویی وسنتی از جنبه های غذایی ، دارویی، ادویه ای ارزش اقتصادی فراوانی دارد. (.Satureja hortensis L) با نام فارسی مرزه باغی و نام انگلیسی Summer Savory گونه ای دیگر از خانواده نعناعیان است . مرزه باغی گیاهی معطر و دارویی است که بهعنوان ادویه و طعم دهنده مواد غذایی در صنایع کنسرو و نوشابه و فرآوری گوشت استفاده می شوداین گیاه اثرات دارویی داشته،آرام بخش و خواب آور نیز می باشد.با توجه به شباهت این دو گونه مرزه از نظر خواص دارویی ، ادویه ای و غذایی، هدف از این مطالعه ارزیابی و مقایسه ارزش تغذیه-ای دو گونه مرزه بختیاری و مرزه تابستانی از نظر میزان نیتروژن، کلر، فسفر ، پتاسیم ، کلسیم، منیزیم ، آهن ، مس، منگنز ، روی،کادمیم، سرب ، ارسنیک ، سلنیوم بوده و انتخاب گونه مناسب و ارجح مرزه از نظر تغذیه است.در این مطالعه نیتروژن (روش ماکروکجلدال)- کلر به روش تیتراسیون رسوبی (روش موهر) - فسفر به روش (کلریمتریک وانادو-مولیبدات)- پتاسیم،کلسیم ، منیزیم ، آهن با استفاده از دستگاه جذب اتمی مدل Varian AA240 با اتمایزر شعله - مس، منگنز ، روی ، کادمیم و سرب با استفاده از دستگاه جذب اتمی با اتمایزر کوره گرافیتی– ارسنیک ، سلنیوم نیز با استفاده ازدستگاه جذب اتمی مجهزبه ژنراتور تولید بخار هیدرید فلزی (VGA) اندازه گیری شدند. کلیه مراحل آزمایش با 3 تکرار انجام گرفت و تجزیه آماری دادهها با استفاده از نرم افزار (SPSS23) و مقایسه با استفادهاز آزمون Mann-Whithney در سطح احتمال 5 درصد انجام شد .نتایج آزمون نشان داد که اختلاف معنی دار بین میزان فسفر در دو گونه مرزه وجود نداشت (P≥0.05) اما مرزه بختیاری و مرزه تابستانی از نظر میزان نیتروژن ، کلر ، پتاسیم ، کلسیم ، منیزیم ، آهن، مس ، منگنز ، روی ، کادمیم و سرب اختلاف معنی دار داشتند (P≤0.05) در مرزه بختیاری میزان پتاسیم ، کلسیم ، منیزیم، آهن و روی بالاتر و میزان فلزات سنگین کادمیم و سرب پایین تر از مرزه تابستانی هستند.مرزه بختیاری ارزش تغذیه ای بالاتری نسبت به مرزه تابستانی دارد و لازم است بیشتر در مصارف غذایی مورد توجه قرار گیرد وبه عنوان سبزی خوردن در سبد سبزیجات خانواده گنجانده شود.

مرزه بختیاری ، مرزه تابستانی ، فلزات سنگین ، ارزش تغذیه ای