پروانه لطیفی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی
عبداله نجفی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی
لیلا زارعی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی

اثر متقابل ژنوتیپ × محیط باعث ایجاد پیچیدگی در پیش بینی عملکرد می شود و چالشی برای برنامه های به زراعی و به نژادی است. هدف از این تحقیق بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و مطالعه سازگاری و پایداری عملکرد 21 ژنوتیپ جو با استفاده از تجزیه مدل اثرات اصلی افزایشی و ضرب پذیر (AMMI) می باشد. آزمایش حاضر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو تکرار طی سال های زراعی 94-1393، 95-1394، 96-1395 در دو شرایط دیم و آبی ( در مجموع شش محیط) اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب برای عملکرد دانه اختلاف معنی داری را در سطح احتمال یک درصد برای اثرات سال، ژنوتیپ، ژنوتیپ × سال، سال × مکان و سال × مکان × ژنوتیپ نشان داد. مولفه اول و دوم در تجزیه امی به ترتیب 52.78 و 26.00 درصد از مجموع مربعات اثر متقابل را به خود اختصاص دادند. با توجه به مقادیر عددی مولفه های اثر متقابل ژنوتیپی و رتبه ژنوتیپ ها، مشخص شد که ژنوتیپ های2، 4، 5، 8، 10، 13 و20 نسبت به سایر ژنوتیپ ها از پایداری عملکرد بیشتری برخوردار بوده اند. همچنین طبق شاخص ارزش پایداری امی(ASV) ، به-ترتیب ژنوتیپ های 15، 9، 12، 18، 5، 4،10، 16، 2، 6، 7 و 8 به عنوان ژنوتیپ های پایدار تعیین شدند. از میان ژنوتیپ های پایدار ژنوتیپ های 10 (Roho/4/Zanbaka/3/ER/Apm//Lignee131/5/Otis)،8(Baladieldawaia/5/AwBlack/Aths//Arar/3/9Cr279-07/Roho/4/DD-14/Rhn-03) و 2 (Zarjau/80-5151//Skorohod/3/Robur/WA2196-68//DZ40-66) دارای عملکرد دانه بالاتری بودند. بنابراین می توان این ژنوتیپ ها را برای استفاده در برنامه های اصلاحی آتی جهت معرفی ارقام جدید پیشنهاد نمود.

اثر متقابل ژنوتیپ × محیط, ارزش پایداری امی, شرایط آبی, شرایط دیم